Dawna liturgia św. Jakuba Apostoła odprawiona została w czwartek w prawosławnej katedrze w Białymstoku. Zgodnie z tradycją, odprawia się ją w - przypadający w Cerkwi 5 listopada - dzień pamięci apostoła Jakuba, pierwszego biskupa Jerozolimy.
Liturgia ta uznawana jest za jedną z najstarszych znanych liturgii Kościoła powszechnego i celebrowana tylko raz w roku.
W katedrze św. Mikołaja w Białymstoku odprawił ją ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskup Jakub, który obchodzi też w tym dniu imieniny. Po uroczystości wierni oraz przedstawiciele władz państwowych i samorządowych składali arcybiskupowi okolicznościowe życzenia.
Liturgia św. Jakuba została w czwartek odprawiona też w Warszawie. W kaplicy akademickiej św. Cyryla i Metodego przewodniczył jej prawosławny ordynariusz polowy WP, biskup siemiatycki Jerzy.
Tradycyjnie przypisuje się autorstwo tej liturgii pierwszemu biskupowi Jerozolimy - świętemu Jakubowi. Współcześni liturgiści w większości przyjmują, że powstała ona w okresie między końcem IV i początkiem V wieku. Nie wykluczają jednak, że niektóre modlitwy i gesty sięgają czasów apostolskich.
Trudnością dla duchownych, którzy w latach 90. ubiegłego wieku doprowadzili do wznowienia odprawiania tej liturgii w Polsce, był przede wszystkim tekst. Udało się go zdobyć z zagranicy dopiero w latach 80.
Jedną z głównych cech Liturgii św. Jakuba jest jej prostota. Na czas nabożeństwa (w Białymstoku trwało ok. dwóch godzin) biskup przywdziewa szaty liturgiczne należne zwykłemu kapłanowi, nie ma ponadto nakrycia głowy. Podczas kazania hierarcha i towarzyszący mu koncelebransi siedzą, wierni stoją. Wszystkie czytania, pochodzące zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu, kapłan czyta stojąc przodem do wiernych. Modlitwa Pańska nie jest śpiewana, lecz recytowana.
W Kościele prawosławnym powszechnie odprawia się trzy inne rodzaje liturgii: najczęstszą - Św. Jana Chryzostoma, a także Św. Bazylego oraz tzw. liturgię "Uprzednio Poświęconych Darów".
Przedstawiciele polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS - uznawanych jednak przez hierarchów za niemiarodajne - w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób.
Przyjmuje się, że centrum prawosławia jest województwo podlaskie, bo to tam są największe w kraju skupiska wiernych Cerkwi. (PAP)
rof/ par/
