W Jaszunach, odległych od Wilna o 30 km, otwarty został w sobotę zrekonstruowany pałac Balińskich, salon towarzyski elity naukowo-kulturalnej Wilna okresu romantyzmu i pozytywizmu. Częstymi gośćmi byli tu między innymi Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki.
Starania o pieniądze na odbudowę zabytku trwały 18 lat. Za fundusze uzyskane od Unii Europejskiej i samorządu rejonu solecznickiego, do którego obecnie należy obiekt, odbudowano nie tylko pałac, ale też dokonano rewitalizacji zabytkowego parku pałacowego.
Mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz w rozmowie z PAP otwarcie pałacu nazwał dniem historycznym. „To nie jest jedynie odbudowa zabytku architektonicznego, to odbudowa naszej pamięci, historii naszej ziemi" - powiedział Palewicz. Obiekt w Jaszunach został odbudowany dzięki determinacji władz rejonu solecznickiego.
Pałac przetrwał II wojnę światową, ale zaczął niszczeć w czasach radzieckich. Mieściła się tu administracja miejscowego sowchozu, następnie - po odzyskaniu niepodległości i likwidacji sowchozów - administracja spółki rolnej. W 1996 roku zabudowania pałacowe przeszły na własność samorządu rejonu solecznickiego. Władze rejonu od razu zaczęły poszukiwanie pieniedzy środków finansowych na przywrócenie pałacowi dawnej świetności. Pieniądze pozyskano w 2009 roku, ale rząd, który pierwotnie wyasygnował kwotę na ten cel, w ostatniej chwili wycofał się z projektu. Przez następne lata samorząd składał kolejne wnioski i pieniądze uzyskał w 2013 roku.
Dwukondygnacyjny pałac w Jaszunach, w stylu późnego klasycyzmu, wzniesiono w 1828 roku według projektu Karola Podczaszyńskiego. W 1811 roku posiadłość i dwór kupił od Radziwiłłów Ignacy Baliński, historyk, autor dzieła "Starożytna Polska", założyciel "Tygodnika Wileńskiego".
W 1820 roku jego syn Michał Baliński ożenił się z Zofią Śniadecką, córką profesora Jędrzeja Śniadeckiego i bratanicą emerytowanego rektora Uniwersytetu Wileńskiego prof. Jana Śniadeckiego.
Odtąd Jaszuny stały się jednym z ważnych ośrodków myśli polskiej. Gościli tu ludzie nauki i kultury: Stanisław Jundziłł, Tomasz Zan, Adam Mickiewicz, Antoni Edward Odyniec, Paweł Brzostowski, Józef Mianowski, Wawrzyniec Puttkamer oraz Juliusz Słowacki, który w Jaszunach przeżywał swą nieodwzajemnioną miłość do Ludwiki Śniadeckiej, córki Jędrzeja Śniadeckiego, siostry Zofii Balińskiej.
Nieopodal pałacu w Jaszunach do dziś istnieje mały cmentarzyk. Oprócz członków rodziny Balińskich pochowany jest tu Jan Śniadecki.
Po rekonstrukcji w pałacu powstały sale muzealne, wystawiennicze i konferencyjne, a także kawiarnie. Samorząd rejonu solecznickiego podpisał umowę w Uniwersytetem Wileńskim. „Mamy wspólny program działania, organizowania wystaw i konferencji naukowych” - mówi Palewicz.
Władze rejonu zamierzają jeszcze ubiegać się o środki finansowe na odnowienie oficyny, w której mają być pokoje gościnne.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ fit/ kar/
