Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki. Źródło: Wikimedia Commons
W najbliższych tygodniach PKP SA mają rozpisać przetarg na rewitalizację dawnego dworca w sosnowieckiej dzielnicy Maczki. W zrujnowanym dziś budynku, określanym jako perła kolejowej architektury, ma działać Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego.
Centrum ma być wspólnym przedsięwzięciem PKP SA i Politechniki Śląskiej. W lipcu ub.r. przedstawiciele obu instytucji podpisali list intencyjny w tej sprawie. Teraz sosnowiecki samorząd poinformował o przygotowywanym przetargu na prace budowlane, a także o zakończeniu projektowania rewitalizacji dworca i jego otoczenia przez firmę PAS Projekt Archi Studio.
„Odzyskanie dawnego blasku przez dworzec w Maczkach to świetna sprawa. To szansa na aktywizację całej dzielnicy, która nierozerwalnie od pokoleń związana jest z koleją” - ocenił prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński.
Leżące od 1975 r. w granicach Sosnowca Maczki rozwinęły się w połowie XIX w. jako osada kolejowa w pobliżu ówczesnego styku granic trzech mocarstw – Austrii, Prus i Rosji. W 1848 r. zbudowano tam ostatnią stację kolei warszawsko-wiedeńskiej (po rosyjskiej stronie). Pod koniec XIX w. doprowadzono też do niej odnogę kolei iwanogrodzko-dąbrowskiej z Dęblina do Dąbrowy Górniczej.
Aktywizacji dzielnicy mają służyć m.in. prace wykraczające poza dworzec. Zgodnie z projektem oprócz jego gmachu wyremontowany zostanie budynek będący pozostałością po historycznej zabudowie w otoczeniu nieistniejącej komory celnej (przy ul. Krakowskiej). Mają się tam mieścić usługi handlu i gastronomii – pod kątem potrzeb uczelni i mieszkańców Maczek.
„Zależy nam, aby to miejsce zmieniło swoje oblicze. Dlatego na tzw. ryneczku powstanie całkowicie nowa jakość architektury przestrzeni publicznej, poprzez realizację nowego placu z elementami nawiązującymi do charakteru tego ważnego w historii miejsca” - wyjaśnił dyrektor projektu w departamencie inwestycji PKP SA Jeremiasz Świerzawski.
Ponieważ dawny dworzec w Maczkach znajduje się między torami czynnej, zrewitalizowanej ostatnio linii kolejowej, koncepcja zakłada też budowę przejścia podziemnego łączącego dworzec m.in. z drugim rewitalizowanym budynkiem.
W rejonie przygotowywanej inwestycji przeprowadzono już prace archeologiczne w miejscu, w którym stała kiedyś cerkiew, a powstać ma parking. „Mieliśmy sygnały, że na tym obszarze byli pochowani żołnierze radzieccy, którzy po wojnie zostali ekshumowani, jednak dla pewności przeprowadziliśmy badania, które wskazywały, że możemy coś znaleźć” - wskazała Katarzyna Sobota-Liwoch z Muzeum w Sosnowcu. „Znaleźliśmy szczątki kilkunastu radzieckich żołnierzy oraz prawosławnego księdza” - wyjaśniła.
Leżące od 1975 r. w granicach Sosnowca Maczki rozwinęły się w połowie XIX w. jako osada kolejowa w pobliżu ówczesnego styku granic trzech mocarstw – Austrii, Prus i Rosji. W 1848 r. zbudowano tam ostatnią stację kolei warszawsko-wiedeńskiej (po rosyjskiej stronie). Pod koniec XIX w. doprowadzono też do niej odnogę kolei iwanogrodzko-dąbrowskiej z Dęblina do Dąbrowy Górniczej.
Monumentalny neorenesansowy budynek stacji, nazywanej przez lata "Granica", budowano w latach 1839-1848 według projektu znanego architekta Enrico Marconiego. Położony między torami ma 214 m długości. Ozdobiono go m.in. stiukami, gzymsami i pilastrami, a dachy peronów podtrzymywały kształtne żeliwne kolumny. Wokół stacji powstało osiedle dla kolejarzy, pracowników komory celnej, funkcjonariuszy straży granicznej, wojska i żandarmerii.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., wraz z przesunięciem granic państwowych, komunikacyjne znaczenie Maczek osłabło. Po drugiej wojnie światowej nadal kursowały tamtędy pociągi – m.in. z oddalonej o ok. 3 km stacji Jaworzno-Szczakowa do Dąbrowy Górniczej Ząbkowic (na linii Katowice-Częstochowa). W 2009 r. zatrzymał się tam ostatni pociąg osobowy, jednak już wcześniej dworzec – wraz z otoczeniem – zaczął niszczeć.
Przed groźbą utraty tej części dziedzictwa kolei i regionu ostrzegali od lat lokalni społecznicy. W ostatnich latach miasto m.in. proponowało kolejarzom wspólny unijny projekt dotyczący dworca i dzielnicy. Niezależnie od przedsięwzięcia związanego z ożywieniem dworca w Maczkach, spółka PKP PLK zrewitalizowała ostatnio wiodące tamtędy kolejowe połączenie towarowe z Zawiercia do Jaworzna Szczakowej przez Dąbrowę Górniczą Ząbkowice.(PAP)
mtb/ gma/
