Teren byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Koleje śledztwa prowadzonego w Polsce w sprawie zbrodni popełnionych przez Niemców na terenie obozu KL Auschwitz–Birkenau ukazuje film dokumentalny „Auschwitz-Birkenau - anatomia zbrodni”. Jego premiera odbędzie 24 stycznia na antenie regionalnej TVP Kraków.
27 stycznia film będzie można obejrzeć w TVP Historia.
Dokument wyreżyserowała Beata Kołaczyk, a zrealizował krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej i TVP Kraków, z okazji zbliżającej się 70. rocznicy wyzwolenia obozu KL Auschwitz-Birkenau.
Półgodzinny film „Auschwitz-Birkenau - anatomia zbrodni” przypomina genezę tego wielowątkowego procesu, metody, jakie wykorzystywano w trakcie jego trwania, a także kluczowe postacie zaangażowane w poszukiwanie sprawiedliwości. Pojawiają się wypowiedzi prokuratorów, byłych pracowników i byłych więźniów obozu.
Śledztwo prowadzone w Polsce w sprawie zbrodni popełnionych przez Niemców na terenie obozu jest najdłużej trwającym dochodzeniem w naszym kraju. Rozpoczęło się po II wojnie światowej.
Widzowie poznają tło historyczne i międzynarodowe uwarunkowania, wpływające na sposób i efekty działania polskich prokuratorów.
Dokumentacja filmu oparta jest na materiałach zgromadzonych od 1945 r. przez zmieniające się instytucje, które badały i ścigały zbrodnie niemieckie na terenie Polski. Wiele dokumentów dotyczących KL Auschwitz-Birkenau przechowywanych jest do dziś w Krakowie, ponieważ to tu od wiosny 1945 r. prowadzono prace dochodzeniowe w tej sprawie.
Dokument wykorzystuje też unikalne, znajdujące się w archiwach TVP, zapisy filmowe, m.in. z wizji lokalnych na terenie obozu, prowadzonych w latach 60. XX w. w związku z podjętymi w Niemczech działaniami na rzecz ukarania członków załogi obozu.
Reżyserka sięgnęła także po materiały związane z realizowanymi obecnie pracami dochodzeniowymi. Ekipa TV Kraków towarzyszyła prokuratorom krakowskiego IPN podczas czynności prowadzonych na terenie dawnych obozów Auschwitz oraz Birkenau, a związanych z próbami wyjaśnienia odpowiedzialności żyjących jeszcze członków załogi Auschwitz, przeciwko którym toczone są nadal postępowania karne.
Śledztwo prowadzone w Polsce w sprawie zbrodni popełnionych przez Niemców na terenie obozu jest najdłużej trwającym dochodzeniem w naszym kraju. Rozpoczęło się po II wojnie światowej. W 1954 r. rozwiązano Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Kolejne tego rodzaju instytucje nie miały uprawnień oskarżających, pozwalających na postawienie podejrzanego przed sądem. Inną trudnością było udowodnienie sprawcy winy.
W 2011 r. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN wznowiła zawieszone wcześniej śledztwo w sprawie zbrodni dokonanych przez Niemców w obozie KL Auschwitz-Birkenau. W toku postępowania ustalono m.in. nową, znacznie obszerniejszą listę załogi obozowej – ponad 9 tys. osób.
W 2011 r. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN wznowiła zawieszone wcześniej śledztwo w sprawie zbrodni dokonanych przez Niemców w obozie KL Auschwitz-Birkenau. W toku postępowania ustalono m.in. nową, znacznie obszerniejszą listę załogi obozowej – ponad 9 tys. osób.
„Wydaje się nam, że opracowaliśmy pełną listę” – powiedział na konferencji prasowej w czwartek prokurator Waldemar Szwiec, naczelnik komisji IPN. Prowadzone są też działania wspierające zabiegi o ukaranie ostatnich żyjących jeszcze podejrzanych o zbrodnie w Auschwitz.
„Teraz śledztwo prowadzi Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN, która, w przeciwieństwie do wcześniejszej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN, ma pełne uprawnienia oskarżycielskie” – podkreślił naczelnik.
Jak dodał, śledztwa są trudne, bo bezpośredni świadkowie nie żyją. Niewiele zachowało się także dokumentów z tamtych czasów.
Komisja – jak powiedział PAP naczelnik – prowadzi szereg postępowań i trudno przewidzieć, kiedy wszystkie się zakończą. „Na pewno niedługo zostanie podjęta decyzja merytoryczna, kończąca postępowanie ws. zbrodniczych działalności doktora Mengele w ramach eksperymentów pseudomedycznych” – zapowiedział naczelnik.
Wyniki śledztw IPN posłużą do utworzenia czytelnej bazy wszystkich materiałów historycznych dotyczących zbrodni dokonanych w KL Auschwitz-Birkenau.
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie prowadzi w tej chwili sto kilkanaście śledztw. 30 proc. z nich dotyczy zbrodni hitlerowskich, a pozostałe – zbrodni komunistycznych.
Niemieckie organy wymiaru sprawiedliwości, często we współpracy z komisją IPN, toczą w tej chwili co najmniej kilka postępowań, które dotyczą strażników SS z KL Auschwitz-Birkenau. (PAP)
bko/ par/
