Warsztaty, na których rekonstruowane będą polichromie ze sklepienia nieistniejącej już synagogi w Gwoźdźcu, rozpoczęły się w poniedziałek w Szczebrzeszynie (Lubelskie). Warsztaty są częścią międzynarodowego projektu „Gwoździec Re!konstrukcja”.
W ramach artystyczno-edukacyjnego projektu, prowadzonego przez Muzeum Historii Żydów Polskich, Żydowski Instytut Historyczny oraz pracownię Handshouse z Massachusetts w USA, odtworzono już drewniany dach synagogi w Gwoźdźcu. W tym roku zrekonstruowane zostaną malowidła zdobiące jej sklepienie. Całość, czyli dach synagogi ze sklepieniem z polichromiami, będzie eksponowany – po złożeniu – w galerii „Miasteczko” w powstającym w Warszawie Muzeum Historii Żydów Polskich.
Drewniana synagoga w Gwoźdźcu niedaleko Lwowa, zbudowana około 1640 r., spłonęła w czasie I wojny i, po raz drugi, po odbudowie, w czasie II wojny światowej. Słynęła z wielobarwnych malowideł, zdobiących ściany oraz sklepienia pod dachem nakrytym ośmiokątną kopułą.
Agnieszka Szling z Muzeum Historii Żydów Polskich poinformowała PAP, że w warsztatach, które rozpoczęły się w poniedziałek w synagodze w Szczebrzeszynie, bierze udział 15 osób, głównie studentów uczelni artystycznych ze Stanów Zjednoczonych i Polski. „Ich praca będzie polegać na nanoszeniu na płaskie deski wzorów polichromii, których wygląd odtworzyliśmy na podstawie zachowanej dokumentacji i archiwalnych fotografii. Ich autorem jest m.in. Alois Breier” – powiedziała Szling.
Drewniana synagoga w Gwoźdźcu niedaleko Lwowa, zbudowana około 1640 r., spłonęła w czasie I wojny i, po raz drugi, po odbudowie, w czasie II wojny światowej. Słynęła z wielobarwnych malowideł, zdobiących ściany oraz sklepienia pod dachem nakrytym ośmiokątną kopułą.
Według Szling na sklepieniach widniały m.in. wizerunek Jerozolimy, wizerunek Lewiatana, motywy kwiatowe i roślinne, teksty w języku hebrajskim. Szling zaznaczyła, że wszystkie zdjęcia dokumentujące wygląd synagogi są czarno-białe. „Kolorystyka polichromii została określona na postawie rozległych badań prowadzonych w obiektach sakralnych w południowo-wschodniej Polsce, pochodzących z tego samego okresu co synagoga w Gwoźdźcu” – wyjaśniła. Farby, które będą użyte do wykonania polichromii - jak zapewniła - zostały wykonane z takich barwników, jakie były stosowane ponad 350 lat temu, gdy budowano synagogę w Gwoźdźcu. Barwniki zostały sporządzone m.in. z gliny i płatków bławatka.
Warsztaty malarskie w ramach projektu „Gwoździec Re!konstrukcja”, który Muzeum Historii Żydów Polskich określa jako projekt „historii robionej”, odbywały się w tym roku także w Gdańsku, Sejnach i Kazimierzu Dolnym. Po zakończeniu prac w Szczebrzeszynie, co nastąpi za dwa tygodnie, kolejne warsztaty odbędą się we Wrocławiu.
„Będzie to ostatni etap rekonstrukcji. Panele tworzące sklepienie zostaną następnie połączone ze sobą i z konstrukcją dachu. Jego replika, wykonana wcześniej na warsztatach w skansenie w Sanoku, zbliżona jest wielkością do pierwotnego obiektu i także wykonana została tradycyjnymi metodami. Dach został zbity bez użycia gwoździ, stosowano jedynie drewniane bolce, a jako grunt do desek – klej króliczy. Nie używano żadnych środków chemicznych” – podkreśliła Szling.
Jej zdaniem, zrekonstruowany fragment synagogi w Gwoźdźcu będzie jedną z głównych atrakcji galerii „Miasteczko”.
Otwarcie Muzeum Historii Żydów Polskich planowane jest na jesień 2013 r. Jego wystawa główna będzie się składać z ośmiu galerii o powierzchni wystawienniczej ponad 4 tys. m kw. Ma obrazować tysiącletnią historię społeczności żydowskiej w Polsce.
Synagoga w Szczebrzeszynie, w której odbywają się warsztaty, jest murowana, pochodzi z początków XVII w. Dwa lata temu zakończył się jej remont.(PAP)
zam/ kop/ hes/
