Fot. PAP/T. Gzell
Dzieła z Kolekcji Lanckorońskich, w tym dwa portrety pędzla Rembrandta, prezentowane będą na Zamku Królewskim w Warszawie w nowej aranżacji w specjalnie przygotowanych wnętrzach. W czwartek w otwarciu ekspozycji weźmie udział prezydent Bronisław Komorowski.
Dzieła z kolekcji podarowanej zamkowi przez prof. Karolinę Lanckorońską były wcześniej prezentowane w różnych salach ekspozycyjnych Zamku.
Do najcenniejszych dzieł w kolekcji należą dwa z trzech w zbiorach polskich dzieł Rembrandta - "Dziewczyna w ramie obrazu" i "Uczony przy pulpicie". Należały one do kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zakupione zostały do niej w 1777 r. Obrazy zostały wpisane do katalogu Galerii Królewskiej pod numerami 207 i 208 (numery namalowane na licach obrazów są widoczne do dziś). Trafiły do Galerii Obrazów na parterze Pałacu w Łazienkach.
Do najcenniejszych dzieł w kolekcji należą dwa z trzech w zbiorach polskich dzieł Rembrandta - "Dziewczyna w ramie obrazu" i "Uczony przy pulpicie". Należały one do kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zakupione zostały do niej w 1777 r. Obrazy zostały wpisane do katalogu Galerii Królewskiej pod numerami 207 i 208 (numery namalowane na licach obrazów są widoczne do dziś). Trafiły do Galerii Obrazów na parterze Pałacu w Łazienkach.
W nowej ekspozycji stałej na parterze Zamku Królewskiego towarzyszyć będą im portrety członków rodu Rzewuskich, a także inne dzieła z dawnej kolekcji Stanisława Augusta. Ekspozycję dopełnią dzieła malarstwa XVI i XVII w., w tym holenderskiego i flamandzkiego, a także sztuki zdobniczej: ceramiki, złota, szkła, biżuterii i miniatur z XVII – XIX w. ze zbiorów Zamku Królewskiego.
Kolekcja, ofiarowana przez prof. Lanckorońską, uważana z jeden z najznakomitszych zbiorów prywatnych w Europie, była własnością jej rodziny przez blisko dwa stulecia. Charakter zbioru ukształtowali dwaj wybitni kolekcjonerzy: prapradziad ofiarodawczyni Kazimierz Rzewuski i jej ojciec Karol Lanckoroński.
Zaczątkiem zbiorów były obrazy z dawnej galerii Stanisława Augusta zakupione przez Kazimierza Rzewuskiego w Warszawie w 1815 r. od spadkobierczyni księcia Józefa Poniatowskiego, jego siostry Marii Teresy Tyszkiewiczowej, oraz portrety rodzinne znajdujące się w majątku Rozdół w powiecie żydaczowskim.
Obrazy z dawnej galerii królewskiej zostały przeniesione do Wiednia, a po śmierci Kazimierza przeszły na własność jego jedynej córki Ludwiki, żony Antoniego Józefa Lanckorońskiego. Syn Ludwiki i Antoniego Kazimierz Lanckoroński ożenił się z Leonią z Potockich, która wniosła do zbiorów kolekcje malarstwa francuskiego, wachlarzy i miniatur. Z kolei syn Leonii i Kazimierza, Karol Lanckoroński powiększył zbiory rodzinne o zespół obrazów szkół włoskich z XIV, XV i XVI wieku, a także o zbiory sztuki orientalnej będące owocem podróży kolekcjonera.
Kolekcja, ofiarowana przez prof. Lanckorońską, uważana z jeden z najznakomitszych zbiorów prywatnych w Europie, była własnością jej rodziny przez blisko dwa stulecia. Charakter zbioru ukształtowali dwaj wybitni kolekcjonerzy: prapradziad ofiarodawczyni Kazimierz Rzewuski i jej ojciec Karol Lanckoroński.
W końcu XIX wieku Karol Lanckoroński zbudował w Wiedniu przy Jacquingasse neobarokowy pałac, gdzie znalazła miejsce kolekcja sztuki europejskiej, jak również część portretów sprawdzonych z Rozdołu. W 1903 r. pałac i zbiory udostępniono publiczności. W 1915 r. trafiły tam również pozostałe obrazy i meble z Rozdołu,
Po śmierci Karola Lanckorońskiego jego syn Antoni oraz córki Karolina i Adelajda zamierzali przenieść kolekcję do Lwowa, ale wybuch II wojny światowej udaremnił ich plany. Zarekwirowane przez władze hitlerowskie zbiory wywieziono do kopalni w okolicy Salzburga, gdzie gromadzono dzieła sztuki zrabowane w całej Europie. Po wojnie Lanckorońscy odzyskali kolekcję. Przechowywali ją początkowo jednym z zamków w Austrii, następnie w Szwajcarii i Anglii.
W 1994 r. ostatnia z rodu, wówczas 96-letnia mieszkająca w Rzymie, prof. historii sztuki Karolina Lanckorońska podarowała kolekcję Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z jej wolą 15 obrazów z dawnej galerii Stanisława Augusta oraz portrety rodzinne Rzewuskich i Lanckorońskich, a także zespół mebli, cenne archiwalia i pamiątki rodzinne otrzymał Zamek Królewski w Warszawie. Natomiast Zamek Królewski na Wawelu wzbogacił się o 76 obrazów szkół włoskich. Na początku 1995 r. oba obdarowane muzea zorganizowały pokazy daru.
10 sierpnia 1998 r., w dzień setnych urodzin Karoliny Lanckorońskiej, Zamek Królewski w Warszawie otworzył nową część stałej ekspozycji na drugim piętrze północnego skrzydła, prezentującą najcenniejsze obrazy z daru.
Karolina Lanckorońska zmarła 25 sierpnia 2002 r. w Rzymie w wieku 104 lat. (PAP)
dsr/ ls/
