W Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku odbędzie się w środę premiera pierwszej sztuki teatralnej o historii tamtejszej społeczności żydowskiej. Sztuka, oparta na wspomnieniach mieszkającego obecnie w USA Adama Neumana, nosi tytuł „Żydzi płoccy”.
Autorem spektaklu, który opowiada o codziennym życiu Żydów w Płocku w latach 20 i 30. XX wieku, jest aktor płockiego Teatru Dramatycznego Mariusz Pogonowski.
"To pierwsza sztuka teatralna o historii płockiej społeczności żydowskiej" - powiedział PAP zastępca kierownika Muzeum Żydów Mazowieckich Rafał Kowalski.
Za kanwę spektaklu posłużyły wspomnienia pt. „Walka o życie”, autorstwa urodzonego w Płocku w 1925 r. Adama Neumana. Premiera spektaklu odbędzie się w ramach obchodów upamiętniających 73. rocznicę deportacji przez hitlerowców płockich Żydów do obozów zagłady.
Za kanwę spektaklu posłużyły wspomnienia pt. „Walka o życie”, autorstwa urodzonego w Płocku w 1925 r. Adama Neumana. Premiera spektaklu odbędzie się w ramach obchodów upamiętniających 73. rocznicę deportacji przez hitlerowców płockich Żydów do obozów zagłady.
Pogonowski powiedział PAP, że sztuka „Żydzi płoccy” opowiada słowami narratora o 14 latach życia, do wybuchu II wojny św. Akcja kończy się 6 września 1939 r., gdy do Płocka zaczynają przybywać pierwsi uciekinierzy z zajętych już przez hitlerowców terenów Polski.
„Ten spektakl jest rodzajem widokówki, przypomnienia o pewnych faktycznych wydarzeniach z codziennego, zwyczajnego życia płockich Żydów przed drugą wojną światową. Są to prawdziwe historie, czasem zabawne, widziane oczyma kilkunastoletniego chłopca” – powiedział PAP Pogonowski. Dodał, że sztuka ukazuje m.in. historie z życia rodzinnego, sąsiedzkiego, wspólnych zabaw z rówieśnikami, a także historie ulicznych żebraków oraz tych, którzy zaprojektowali most na Wiśle.
„Ta wielość spostrzeżeń pokazuje, że płoccy Żydzi to było całe społeczeństwo, że była to pełna, różnorodna społeczność. I o tym przede wszystkim jest ta sztuka” – podkreślił Pogonowski. Przypomniał, że w latach 30. XX wieku Żydzi stanowili niemal jedną trzecią wszystkich mieszkańców Płocka, a tuż przed wybuchem II wojny światowej przygotowywali się do obchodów jubileuszu 700-lecia osiedlenia się w tym mieście.
Pogonowski zaznaczył, że właśnie charakter wspomnień, ukazujących różnorodność płockiej społeczności żydowskiej zdecydował o wyborze - dokonanym wspólnie z Muzeum Żydów Mazowieckich – relacji Adama Neumana jako kanwy sztuki. Dodał, że premierowy spektakl zostanie zarejestrowany, a film przesłany autorowi „Walki o życie”.
W lutym 1941 r. Adam Neuman w czasie likwidacji przez hitlerowców płockiego getta został wysiedlony wraz z rodziną do Działdowa. Następnie trafił do obozu pracy w Skarżysku, skąd uciekł. Do końca II wojny św. ukrywał się m.in. w Częstochowie pod przybranym nazwiskiem Nowicki. W 1945 r. powrócił do Płocka, rok później ożenił się. Wraz z żoną w 1957 r. wyemigrował do Izraela. Sześć lat później wyjechali do USA. Neuman mieszka obecnie w Nowym Jorku. W 2006 r. Towarzystwo Naukowe Płockie wydało jego wspomnienia „Walka o życie. Wspomnienia płocczanina”. Tekst ukazał się w pracy zbiorowej „Płock we wspomnieniach”.
„Kiedy Adam Neuman dowiedział się, że na podstawie jego wspomnień powstała sztuka o płockich Żydach, ogromnie się wzruszył. Niestety, że względu na wiek - we wrześniu skończy 89 lat - i chorobę, nie będzie mógł być na premierze. Przysłał list, w którym podziękował twórcom spektaklu” - powiedział zastępca kierownika Muzeum Żydów Mazowieckich. Kowalski ocenił, że siłą wspomnień Neumana oraz sztuki, która powstała w oparciu o te relacje, są autentyczne historie i autentyczne postacie – Żydzi, którzy tworzyli społeczność Płocka.
W spektaklu "Żydzi płoccy" zagra czworo aktorów zawodowych, w tym autor i reżyser sztuki Mariusz Pogonowski, na co dzień występujący na scenie Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku oraz Joanna Stanowska, Monika Majewska-Gapińska i Marek Szkoda, a także aktorzy amatorzy, działający w założonym przez Pogonowskiego płockim Stowarzyszeniu Teatr Per Se.
Przed II wojną św. na Mazowszu mieszkało ok. 600 tys. Żydów. W samym Płocku ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła 9 tys. osób, blisko jedną trzecią wszystkich mieszkańców. Holokaust przeżyła nieliczna grupa, która w większości opuściła miasto, emigrując pod koniec lat 50., a następnie 60. XX wieku, głównie do Izraela i USA. (PAP)
mb/ agz/ gma/
