15.03.2010. Białystok (PAP) - Spotkanie z kilkusetletnią historią Tatarów na ziemiach Polskich, tradycją, kulturą i kuchnią tej społeczności - pod takim hasłem będzie przebiegać wtorkowa wizyta w Kruszynianach (Podlaskie) brytyjskiego następcy tronu, księcia Karola z małżonką. To dla nas zaszczyt, zaszczyt dla Podlasia, ale i szansa na promocję - przyznają przedstawiciele społeczności tatarskiej w Polsce.
Tradycyjnie polscy Tatarzy są wyznawcami islamu. Jednym z punktów wizyty Księcia Karola z małżonką ma być zwiedzanie kruszyniańskiego meczetu; w spotkaniu weźmie udział mufti z małżonką, dwóch imamów (duchownych) oraz przewodniczący muzułmańskiej gminy w Kruszynianach. Goście poznają historię osadnictwa tatarskiego na ziemiach polskich i zobaczą pokaz kaligrafii muzułmańskiej.
Jak powiedział PAP mufti Tomasz Miśkiewicz, z pochodzenia Tatar, przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP, Kruszyniany zostały wybrane jako punkt wizyty nie tylko ze względu na zabytkowy meczet, ale również możliwość przygotowania poczęstunku złożonego z dań tradycyjnej kuchni tatarskiej.
Zanim skosztują specjałów kulinarnych przygotowanych w pobliskim gospodarstwie agroturystycznym, zobaczą pokaz tańców tatarskich przygotowany przez młodzieżowy zespół Buńczuk. Hitem menu ma być pierekaczewnik, rodzaj wielkiego pieroga z ciasta makaronowego, nadziewanego farszem. Pierekaczewnik jako pierwszy produkt z województwa podlaskiego został wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych.
Drewniany meczet w Kruszynianach, pochodzący prawdopodobnie z XVIII lub pierwszej połowy XIX wieku, jest jedną z dwóch najstarszych w Polsce świątyń muzułmańskich. Drugi znajduje się w sąsiednich Bohonikach. Oba są użytkowane przez gminy muzułmańskie i udostępniane zwiedzającym. To jedyne w kraju zabytkowe świątynie muzułmańskie, które po II wojnie światowej pozostały w granicach Polski.
Starszy i nieco większy jest meczet kruszyniański. Budowany był z drewna sosnowego przez okoliczną ludność, prawdopodobnie pochodzenia żydowskiego, która wzorowała się na znanej im z pobliskich miejscowości architekturze drewnianych świątyń chrześcijańskich. Wnętrze podzielone jest na część męską i żeńską. Oba meczety przeszły kilka lat temu gruntowny remont.
Historia osadnictwa tatarskiego na ziemiach dawnej RP ma już ponad 600 lat. Jako datę dobrowolnego osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim i Rzeczypospolitej, Jan Długosz podaje rok 1397. Od tego czasu, aż do II wojny światowej, Tatarzy uczestniczyli we wszystkich ważniejszych wystąpieniach zbrojnych. Brali udział w bitwach pod Grunwaldem, Kircholmem, Wiedniem i Maciejowicami.
Na ziemie polskie przynieśli ze sobą islam. W XVI-XVII wieku zatracili ostatecznie swój język i wiele obyczajów, nazwiska rodowe uległy spolszczeniu. Ostatni większy napływ w granice państwa polsko-litewskiego miał miejsce po "potopie szwedzkim". Wówczas wojskowi tatarscy otrzymali ziemie na Podolu i Wołyniu.
Osadnictwo tatarskie na Podlasiu rozpoczął w II połowie XVII wieku Jan III Sobieski; kontynuowali je królowie sascy.
W okresie II Rzeczypospolitej istniało 19 muzułmańskich gmin wyznaniowych, 17 meczetów i dwa domy modlitw. Po agresji sowieckiej w 1939 r. ponad 90 proc. polskich muzułmanów znalazło się pod okupacją radziecką. W latach 1939-41 NKWD deportowało w głąb ZSRR całą inteligencję muzułmańską.
Polskich Tatarów jest obecnie około 5 tys. W środowisku tej mniejszości działa Muzułmański Związek Religijny w RP oraz Związek Tatarów Polskich. Od lat 80. ubiegłego wieku notowany jest wzrost aktywności religijnej i kulturalno-oświatowej tej mniejszości. Wydawane są pisma i książki, w Sokółce (woj. białostockie) odbywają się sesje popularnonaukowe (tzw. Orienty Sokólskie).
W Białymstoku powstaje szkoła koraniczna, w Warszawie działa centrum islamu. (PAP)
rof/ abr/ par/ woj/