Tydzień Sztuki Rosyjskiej w Londynie wpisuje się w największe na świecie targi dzieł sztuki. Popularność organizowanego dwa razy w roku wydarzenia świadczy o stałej fascynacji Rosją na Zachodzie. Wiosenna, 6. już edycja rozpoczyna się w piątek.
W Tygodniu biorą udział największe domy aukcyjne, odbywają się wystawy, konferencje, prezentacje rosyjskich galerii i inne wydarzenia artystyczne. O skali popularności wydarzenia może świadczyć m.in. kwota 77 mln dolarów wydanych dwa lata temu na aukcjach rosyjskich dzieł.
Obecnie trwa już (do 9 sierpnia) retrospektywa w Tate Modern abstrakcjonistki Soni Delaunay (1885–1979) - rosyjskiej emigrantki, która żyła w Paryżu. Była ona ważną postacią paryskiej awangardy, a wystawa utrzymanych w tęczowych barwach obrazów i innych dzieł daje możliwość radykalnej oceny artystycznego znaczenia tej malarki i projektantki. Współorganizowana przez paryskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Palais de Tokyo) prezentacja podkreśla oryginalność i siłę twórczą Soni Delaunay na przestrzeni XX w., od wczesnych obrazów figuratywnych po tryskające energią prace z lat 60.
Wraz z mężem, Robertem Delaunay, współtworzyła ona symultanizm - abstrakcyjne kompozycje dynamicznie kontrastowych barw i kształtów, później nazwane orfizmem. Jej dzieła wyrażały energię nowoczesnego miejskiego życia i elektrycznego światła.
Obecnie trwa już (do 9 sierpnia) retrospektywa w Tate Modern abstrakcjonistki Soni Delaunay (1885–1979) - rosyjskiej emigrantki, która żyła w Paryżu. Była ona ważną postacią paryskiej awangardy, a wystawa utrzymanych w tęczowych barwach obrazów i innych dzieł daje możliwość radykalnej oceny artystycznego znaczenia tej malarki i projektantki.
Eksperymentując z kolorem i abstrakcją, wykorzystywała swoje kompozycje także jako motywy tkanin, mozaik i strojów. Pierwszą "suknię symultaniczną" z jaskrawego patchworku uszyła w 1913 r., a w pięć lat potem otworzyła butik w Madrycie. Jej paryskie Atelier Simultane oferowało w latach 20. i 30. nowoczesne wzory szali, parasolek, kapeluszy, pantofli, krawatów i kostiumów kąpielowych, a do jego najważniejszych klientek należała hollywoodzka gwiazda Gloria Swanson.
W Tate Modern pokazano, jak dzięki swojej działalności projektanckiej Delaunay zaprezentowała samą siebie jako kobietę postępową - stała się synonimem modernistycznej nowoczesności. Ale kiedy w 1978 r., na rok przed śmiercią, zapytano ją, czy sama uważa się za feministkę, odparowała, że "pogardza tym słowem", że "nigdy nie myślała o sobie samej jako kobiecie w jakiś świadomy sposób". "Jestem artystką" - podkreśliła.
Wystawa ukazuje również inspiracje, jakich dostarczała nowoczesna technologia - słynna w czasach jej młodości kolej transsyberyjska, aeroplany, wieża Eiffla i żarówka elektryczna. W Tate zaprezentowano 7-metrowy mural "Motor, deska rozdzielcza i śruba napędowa" Delaunay z 1937 r. na Wystawę Światową w Paryżu.
Natomiast na aukcji pierwszorzędnych dzieł rosyjskich z kolekcji prywatnych w domu Christie’s gwiazdami będą takie obrazy, jak m.in. "Gibraltarska skała" Iwana Ajwazowskiego - jeden z najwspanialszych pejzaży tego ormiańskiego pochodzenia marynisty z Krymu, piewcy wolności i piękna przyrody. Ten muzealnej jakości obraz z 1873 r. po raz pierwszy pojawił się na aukcji w domu Christie's w 2007 r. i, sprzedany za 4,13 mln dolarów, ustanowił wówczas na pięć lat światowy rekord ceny za dzieło Ajwazowskiego. O jego twórczości mówi się także jako o sztuce zwycięstwa człowieka w walce o człowieczeństwo.
Proponowany do sprzedaży jest też nokturn gruzińskiego prymitywisty Niko Pirosmaniego (1862–1918) "Wzgórze Arsenału nocą", jeden z niewielu obrazów tego artysty pozostających w rękach prywatnych. To wyjątkowe, bardzo rzadkie dzieło Pirosmaniego, którego prace stały się inspiracją dla gruzińskich futurystów, poetów oraz przedstawicieli rosyjskiej awangardy, ma również liczące się pochodzenie. Namalowane bezpośrednio na czarnej ceracie, zostało podarowane francuskiemu poecie, pisarzowi i krytykowi Louisowi Aragonowi. Cena szacunkowa to 1,2-1,54 mln dolarów.
Wielkimi rarytasami będą obrazy Nikołaja Roericha (1874-1947) zaoferowane przez jego nowojorskie muzeum, m.in. olśniewający pejzaż himalajskich ośnieżonych szczytów i lodowców wśród chmur "Biało i niebiańsko" z 1924 r., wyceniony na 0,77-1,08 mln dolarów. Obraz ukazujący styk ziemi i nieba, ewokujący duchowe dążenia Roericha, powstał w Indiach, gdzie malarz, podróżnik i filozof osiadł na pewien czas w dolinie Kullu na pograniczu z Tybetem. Drugi, identycznie wyceniony obraz, to "Gospodarz Gesar Chan" (1931), mityczny władca Tybetańczyków i Mongołów, bohater znanego eposu Azji Środkowej. Dla Roericha był symbolem triumfu dobra nad złem. Oba obrazy nie pojawiały się nigdy wcześniej na aukcjach.
Związany z ugrupowaniem artystycznym rosyjskich modernistów "Mir iskusstwa" Roerich był m.in. twórcą scenografii i kostiumów oraz współtwórcą libretta "Święta wiosny" Igora Strawińskiego, zrealizowanego przez Balety Rosyjskie Siergieja Diagilewa (1913 r. w Paryżu). Poszukiwacz mitycznej Szangri-La, wspomagany w azjatyckiej misji przez sowiecki wywiad, zafascynowany teozofią, a z wykształcenia - prawnik, propagator "pokoju przez kulturę", był autorem nazywanego jego nazwiskiem paktu o ochronie instytucji artystycznych i naukowych oraz zabytków historycznych w czasie wojny, podpisanego w 1935 r. w Waszyngtonie. Był nominowany do pokojowej Nagrody Nobla.
Na drugiej sesji aukcyjnej - w domu Sotheby's we wtorek pojawią się jubilerskie cacka Faberge, XVIII i XIX-wieczne srebra oraz emalie i ikony, w większości z XIX w.
Dla melomanów w ramach Tygodnia przygotowano z kolei szereg koncertów, m.in. Opera Narodowa wystawi "Damę Pikową" Piotra Czajkowskiego, a z recitalem arii z oper włoskich i rosyjskich wystąpi w Opera Holland Park rosyjska śpiewaczka urodzona w Abchazji Hibla Gerzmava.
Monika Klimowska (PAP)
klm/ mc/
