Największą kolekcją dotyczącą działalności teatralnej Tadeusza Kantora dysponuje krakowska Cricoteka, będąca ośrodkiem dokumentacji jego sztuki. Powstała 35 lat temu z inicjatywy samego artysty i zgodnie z jego wolą miała być "żywym archiwum" Teatru Cricot 2.
Od początku pełniła równolegle funkcje muzeum, archiwum, galerii i ośrodka badań, gromadziła unikalne materiały dokumentujące działalność teatru i jego założyciela. Zbiory archiwalne Cricoteki liczą blisko 32 tys. archiwaliów - od dokumentów, wydawnictw i nagrań po kostiumy i rekwizyty teatralne. W ubiegłym roku Cricotekę odwiedziło blisko 30 tys. osób.
Przez pierwsze 10 lat placówka działała jako Ośrodek Teatru Cricot 2 i pełniła funkcję "żywego archiwum" twórczości teatralnej Kantora, dla zachowania jego idei "nie w martwym systemie bibliotekarskim, lecz w umysłach i wyobraźni następnych pokoleń".
Po 1990 r. przyjaciele i współpracownicy artysty wypełniali jego testament. Ośrodek, już jako Cricoteka, funkcjonował jednak w czterech siedzibach w Krakowie, z których żadna nie spełniała warunków do zorganizowania stałej ekspozycji dzieł Kantora. Dopiero we wrześniu 2014 r. nastąpiło otwarcie nowej siedziby instytucji – tuż nad brzegiem Wisły, na krakowskim Podgórzu. Było to jedno z najważniejszych ubiegłorocznych wydarzeń w polskiej kulturze.
Nową siedzibę wyróżnia oryginalny wygląd. Wielofunkcyjny obiekt powstał z połączenia zabudowań zabytkowej Elektrowni Podgórskiej i nowoczesnego, wysokiego na ponad 20 metrów budynku - galerii nad elektrownią. Spodnia powierzchnia galerii została wyłożona lustrzaną taflą, która odbija dachy stojących pod nią budynków elektrowni oraz plac widowiskowy wokół nich.
W nowej siedzibie prezentowana jest nie tylko twórczość Kantora, ale i jej wpływ na działania współczesnych artystów. Na ponad 4 tys. m kw. powierzchni użytkowej mieszczą się: stała ekspozycja dzieł Tadeusza Kantora, przestrzeń na wystawy czasowe, sala wielofunkcyjna ze 140 miejscami, sala edukacyjna, archiwum, czytelnia i biblioteka, księgarnia, a na ostatnim piętrze kawiarnia z widokiem na Wisłę i panoramę Krakowa.
Miesięcznie nową siedzibę odwiedza od 2 do 2,5 tys. osób. Są to zarówno zwiedzający, jak i uczestnicy spektakli i wydarzeń. Dyrektor placówki Natalia Zarzecka powiedziała PAP, że Cricoteka odnotowała znacznie niższą frekwencję na przełomie 2014 i 2015 r., kiedy to sale wystawowe (pozostałe przestrzenie były dostępne) placówki były nieczynne z powodu cieknącego dachu. Od drugiej połowy stycznia, po ponad dwóch miesiącach od zamknięcia, zwiedzający ponownie mogą podziwiać wystawy.
W roku 2014 Cricotekę odwiedziło (także w starej siedzibie) prawie 30 tys. osób, zorganizowała ona ponad 40 imprez kulturalnych, w tym dziewięć ekspozycji. Ostatnia czasowa wystawa to „Czytać jak książkę”, na której są powieści artystów wizualnych.
Cricoteka dysponuje największą kolekcją dotyczącą działalności teatralnej Kantora. Wystawy malarstwa budowane są na prywatnych kolekcjach i wypożyczeniach z bogatych zbiorów polskich muzeów.
Jak poinformował PAP dział promocji Cricoteki, zbiory archiwalne tej instytucji liczą blisko 32 tys. archiwaliów, które są pogrupowane w pięciu działach: pierwszy zawiera materiały oryginalne (rękopisy, maszynopisy, rysunki, grafiki), drugi - wydawnictwa, publikacje i druki. W trzecim są recenzje, artykuły, wywiady, w czwartym - materiały audiowizualne, filmy, fotografie, nagrania audio. Piaty dział to varia - nagrody, listy gratulacyjne itp. Dodatkowo kolejne działy kolekcji liczą 248 kostiumów, 602 obiektów teatralnych i prawie 30 rysunków i obrazów.
Po przeprowadzce do nowej siedziby dla zwiedzających dostępna jest wciąż filia przy ul. Siennej. Tutaj artysta mieszkał i tworzył przez ostatnie lata swojego życia. Zainteresowani mogą zwiedzać tę kamienicę od 1995 r.
Przestrzeń galerii przy ul. Siennej, w której miały być eksponowane jego rysunki, Kantor osobiście zaprojektował. Wybranych 289 prac przekazał swojej współpracowniczce Annie Halczak. Zbiór ten od pierwszej litery imienia właścicielki artysta zatytułował "Kolekcja A". Później powstał jeszcze "Aneks Kolekcji A". W sumie kolekcja ta liczy 500 rysunków zdeponowanych w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Obecnie w galerii przy Siennej czynna jest wystawa „Małe kolekcje”. Na ekspozycji jest 55 rysunków, które Kantor tworzył do swoich spektakli i podczas zagranicznych podróży. (PAP)
bko/ mab/ agz/