„Santok prawobrzeżny. Badania archeologiczne 2014–2015”
„Santok prawobrzeżny. Badania archeologiczne 2014–2015” - to nowa wystawa, którą od piątku (19 lutego) będzie można oglądać w Muzeum Lubuskim w Gorzowie Wlkp. Będzie ona okazją, by poznać dzieje osadnictwa w Santoku.
Ekspozycja prezentuje efekty dwuletnich prac gorzowskich archeologów prowadzonych podczas budowy kanalizacji sanitarnej w Santoku. Badaniami objęli oni wykopy kanalizacyjne o długości około 5,7 km.
Najstarsze odkryte zabytki pochodzą z osady zamieszkiwanej w młodszej epoce kamienia – neolicie (IV-III tysiąclecie p.n.e.). Kolejny okres osadnictwa to czasy kultury łużyckiej. Zebrany materiał pochodzi z początków epoki żelaza – okres halsztacki (około 800-450 r. p.n.e.). Wyeksplorowano z tego okresu ponad 100 obiektów archeologicznych (m.in. wędzarnię ryb) oraz liczne artefakty.
„Do znalezisk łużyckich dotychczas nieznanych na terenach dolnowarciańskich należy ceramika inkrustowana, której fragmenty odkryto w Santoku. W niewielkim zakresie reprezentowane jest osadnictwo z okresu kultury wielbarskiej (I–III w n.e.). Świadectwem tych czasów jest jama gospodarcza zawierająca częściowo zachowane naczynie gliniane i drobne fragmenty kilku innych oraz szczątki pokonsumpcyjne” – powiedział archeolog z Muzeum Lubuskiego w Gorzowie Stanisław Sinkowski.
W wyniku prac archeologicznych zarejestrowano ponad dwieście obiektów związanych z osadami i 199 pochówków szkieletowych, zebrano kilkanaście tysięcy fragmentów ceramiki i szczątków zoologicznych, botanicznych i ichtiologicznych ze wszystkich zarejestrowanych okresów osadniczych.
Osobny zbiór stanowią zabytki w postaci wyrobów metalowych codziennego użytku, elementy uzbrojenia, ozdoby i monety.
W trakcie prac odsłonięto ponad sto wczesnośredniowiecznych obiektów gospodarczych i mieszkalnych. Badacze nie są pewni czy mają do czynienia z jedną czy kilkoma dawnymi osadami. Z przebadanej części terenu zebrano kilka tysięcy fragmentów naczyń, znaleziono przedmioty metalowe i kościane, denar krzyżowy z XI wieku i wiele innych artefaktów.
W sąsiedztwie osady (osad?) odkryto pochówki pochodzące z cmentarzyska użytkowanego w czasach piastowskich. Części z nich towarzyszył inwentarz w postaci ozdób, monet, uzbrojenia i narzędzi codziennego użytku. Przy jednym ze zmarłych znaleziono ostrogę inkrustowaną srebrem i miedzią, która nie ma odpowiednika na ziemiach polskich.
„Przebadany fragment osady, jak i cmentarzyska, funkcjonował w okresie od IX/X do połowy XIII wieku w sąsiedztwie piastowskiego grodu – ówczesnej stolicy kasztelanii santockiej. Późne średniowiecze to okres funkcjonowania od około XIV do XVI (?) wieku miasteczka Santok. Zebrane archeologiczne materiały źródłowe pozwalają wyznaczyć granice tego organizmu miejskiego” - wyjaśnił Sinkowski.
Do szczególnych znalezisk z tego okresu archeolodzy zaliczają fragmenty naczyń szklanych oraz odsłonięty na długości kilkudziesięciu metrów fragment średniowiecznej, brukowanej ulicy. Również okresy nowożytny i współczesny mają swoje odzwierciedlenie w zebranych materiałach prezentowanych na wystawie.
Ekspozycja będzie prezentowana w muzealnej oficynie przy ulicy Warszawskiej do 17 kwietnia 2016 roku. Wystawa powstała przy współpracy z Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji w Gorzowie Wielkopolskim.
W historii Polski Santok (pradawny Sątok) miał duże znaczenie od X do XII wieku. Warowne położenie grodu, znajdującego się na szlaku handlowym, sprawiło, że stał się on kasztelanią i prepozyturą kościelną, a tym samym pełnił ważną rolę w tworzącym się państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Gall Anonim pisał o Santoku, że jest "strażnicą i kluczem królestwa". (PAP)
mmd/ pz/
