„Kształty polskich liter” to tytuł wystawy prezentującej historię polskiej typografii, którą od środy można zwiedzać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, na ekspozycji obejrzeć będzie można m.in. szkice i realizacje liternicze. Na ekspozycji prezentowane są m.in. publikacje drukowane polskimi czcionkami powstałymi w okresie międzywojennym, przykłady pism tworzonych w drugiej połowie XX w., szkice i realizacje liternicze – poinformowała PAP rzeczniczka Muzeum Narodowego we Wrocławiu Anna Kowalów.
Wystawa prezentuje również sylwetki polskich artystów-typografów, którzy stworzyli polskie czcionki.
Według kuratora wystawy Wojciecha Kaczorowskiego, proces kształtowania się polskiej typografii zapoczątkowany został w XIII w. i trwał kilkaset lat. Początki polskiej typografi wiązały się z próbą zapisu polskich głosek - miękkich spółgłosek, samogłosek nosowych, spółgłoski „ł”. Czyniono to za pomocą znaków złożonych z dwóch lub trzech liter łacińskich.
Kolejny krok w rozwoju polskiej typografii przyniosło wynalezienie druku. „Polscy drukarze zaczęli koncentrować swe wysiłki na stworzeniu takiego systemu zapisu, który eliminowałby skomplikowane kombinacje i zestawienia liter łacińskich dla oddania głosek polskich i który jednocześnie poprawiałby czytelność tekstu. Najpierw uzupełniali importowane wzory pism, potem wykonywali rodzime, wzorowane na zachodnich” - napisał w katalogu do wystawy Kaczorowski.
W XVI w. próby w tym zakresie podejmowali drukarze krakowscy. Florian Ungler stworzył rodzimą gotyko-antykwę, a Hieronim Wietor był autorem pierwszej polskiej ozdobnej kursywy. „Jednak za twórcę pierwszej polskiej czcionki narodowej uważa się Jana Januszowskiego, który w 1594 r. wydrukował zaprojektowanym przez siebie krojem pisma dzieło +Nowy Karakter Polski+” - podkreślił kurator.
Dodał, że pierwsze polskie kroje pisma nie zyskały jednak trwałego miejsca w polskich drukach, przegrywając z zagraniczną konkurencją. Przełom w polskiej typografi nastąpił dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym. Wówczas to Adam Półtawski zaprojektował używaną do dziś czcionkę zwaną „Antykwą Półtawskiego”. „Pozostaje ona największym osiągnięciem w historii polskiego czcionkarstwa. Z jej powodzeniem nie mogą konkurować dwa inne kroje zaprojektowane w dwudziestoleciu międzywojennym: +Antykwa Jeżyńskiego+ i opracowany przez Anatola Girsa i Bolesława Barcza +Gotyk Nadwiślański+, którego nazwę później zmieniono na +Militari+” - dodał kurator.
Po wojnie powstały m.in. „Antykwa Toruńska” zaprojektowana w 1960 r. przez Zygfryda Gardzielewskiego. W latach 70. duży wkład w historię polskiej typografii wnieśli artyści związani z warszawskim Ośrodkiem Pism Drukarskich. Wówczas to powstały „Hel” i „Helikon” autorstwa Heleny Nowak, „Bona” Andrzeja Heidricha, „Alanda” Jerzego Desselbergera i „Akant” Henryka Sakwerdy.
„Ostatnie dziesięciolecie XX w. to już okres dominacji komputerów i niedostępnych wcześniej możliwości - projektanci dzięki komputerom mogą badać frekwencyjność występowania różnych zestawień liter w tekstach polskich i na tej podstawie regulować np. odstępy międzyznakowe(...) Ostatnim krojem pisma powstałym w Polsce jest +Apolonia+ Tomasza Wełny, która wykorzystywana jest głównie w drukach okolicznościowych” - dodał Kaczorowski.
Wystawę „Kształty polskich liter” można zwiedzać do 25 sierpnia.(PAP)
pdo/ mlu/
