Sejm elekcyjny 1697 r. - elekcja Augusta II, Martino Altomonte. Fot. A. Ring. Źródło: MHP
Podpisany przez króla Zygmunta II Augusta dokument potwierdzający zawarcie Unii Lubelskiej oraz różaniec króla Stefana Batorego to tylko niektóre z oryginalnych eksponatów, jakie znalazły się na wystawie Muzeum Historii Polski "Pod wspólnym niebem" poświęconej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
"To druga tak duża wystawa naszego muzeum na Zamku Królewskim. Pierwsza dotyczyła II Rzeczypospolitej, a teraz cofnęliśmy się jeszcze dalej w przeszłość. Pokazujemy I Rzeczpospolitą uważając, że jest to jeden z najciekawszych fenomenów polskiej historii. Ukazujemy jak bardzo zmieniały się granice, skład narodowy i etniczny Rzeczpospolitej i jak jest zapisana w naszej kulturze, a jednocześnie jak często jesteśmy tego nieświadomi" - mówił podczas piątkowej konferencji prasowej dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.
Głównym przesłaniem multimedialnej wystawy MHP "Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań i kultur (XVI-XVIII w.)" jest przedstawienie fenomenu dawnej Rzeczypospolitej – jednego z najbardziej zróżnicowanych językowo, wyznaniowo i kulturowo państw wczesnonowożytnej Europy.
"Pokazujemy I Rzeczpospolitą uważając, że jest to jeden z najciekawszych fenomenów polskiej historii. Ukazujemy jak bardzo zmieniały się granice, skład narodowy i etniczny Rzeczpospolitej i jak jest zapisana w naszej kulturze, a jednocześnie jak często jesteśmy tego nieświadomi" - mówił dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.
Celem wystawy jest przypomnienie współczesnym widzom, że na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, gdzie obecnie istnieją różne państwa i narody, prawie dwa i pół stulecia funkcjonowało państwo, zamieszkane przez wiele grup narodowościowych, etnicznych i religijnych. "Chcemy pokazać bogactwo kulturowe przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, która była domem dla tych wszystkich różnorodnych ludzi. Państwo to w swojej epoce było przykładem tolerancji i pokojowego współżycia narodów. Zamierzamy pokazać jego wspaniałość i osiągnięcia, ale również słabości" - mówiła kuratorka wystawy, szefowa Działu Wystaw MHP Monika Matwiejczuk.
Ekspozycja składa się z sześciu części. Dwie pierwsze przybliżają zjawisko wielokulturowości z perspektywy całego państwa, koncentrując się na takich zagadnieniach jak fenomen staropolskiego federalizmu oraz skład etniczny i wyznaniowy społeczeństwa.
"Jednym z ważniejszych obiektów jest tu oryginalny widymat podpisany przez króla Zygmunta II Augusta, potwierdzający zawarcie Unii Lubelskiej, podstawowego dokumentu konstytuującego I Rzeczpospolitą. Następnie prezentujemy sprzęty związane z kultem obrazujące różne wyznania, które żyły pod jednym niebem - gdańskie srebra ewangelickie, monstrancję oraz różaniec z Jasnej Góry od ojców paulinów, modlitewniki tatarskie reprezentujące islam, akcesoria żydowskie i inne przedmioty związane z kultem. Całości towarzyszą odtwarzane fragmenty liturgii różnych wyznań" - opowiadała Matwiejczuk.
Dwa kolejne fragmenty wystawy stopniowo zawężają perspektywę, koncentrując się na problematyce tożsamości regionalnych i lokalnych oraz sposobów funkcjonowania jednostek w społeczeństwie wielokulturowym.
"Chcemy tu zabrać zwiedzających w podróż po kraju śladami podróżnika Martina Grunewega, reprezentującego obywateli Rzeczypospolitej pochodzenia obcego, którzy przez lata życia tutaj stali się Polakami. Gruneweg był pochodzącym z Gdańska niemieckim protestantem, który w trakcie życia zmienił wiarę, został dominikaninem, ale też wiele podróżował i pozostawił wspaniały, liczący kilkaset stron opis podróży. I jego śladami będziemy zwiedzać ziemie Rzeczypospolitej pokazując panoramę miast z przełomu XVI i XVII w." - relacjonuje kuratorka wystawy.
Kolejna część przybliża oddziaływania wieloetniczności na ówczesną kulturę. "Chcemy pokazać widzom spotkanie Wschodu i Zachodu. Znanymi rodzinami reprezentującymi ten tygiel kulturowy są litewscy Radziwiłłowie i Denhoffowie, który pochodzili z zachodu. Są tu wspaniałe stroje z Muzeum Narodowego, całość uzupełniają multimedialne pokazy opowiadające o polskiej tolerancji i jej ułomnościach oraz quizy dla dzieci tłumaczące jak wyglądał polski strój narodowy i jak jego poszczególne elementy się nazywały. Kolejnym przejawem wspólnoty jest język, który pragniemy pokazać m.in. przez pryzmat pism drukowanych w języku polskim i ruskim czy ksiąg pisanych ręcznie przez muzułmanów" - mówiła Matwiejczuk.
"Podróż tę chcemy zakończyć takim spojrzeniem +co nam zostało z tamtych lat+, przybliżającym co wokół nas - w Polsce, a także na terenach dawnej Rzeczypospolitej, zostało z tamtego okresu, a z czego czasem nie zdajemy sobie nawet sprawy. Np. w Warszawie do dziś stoją pałace znanych ówczesnych rodzin magnackich - Zamojskich, Radziwiłłów czy Czartoryskich. I to byłoby taką puentą, którą chcielibyśmy zakończyć ekspozycję" - podsumowuje kuratorka.
Honorowy patronat nad ekspozycją objął prezydent Bronisław Komorowski. Patronem medialnym wystawy "Pod wspólnym niebem" jest Polska Agencja Prasowa.
Ekspozycja będzie czynna na Zamku Królewskim w Warszawie do 31 lipca. (PAP)
akn/ ls/
