Nazwa ronda i umieszczony w jego sąsiedztwie kamień - niegdyś słup graniczny - przypominają o dawnych granicach Rzeczypospolitej i Wolnego Miasta Gdańska. Uroczystość nadania imienia rondu oraz odsłonięcie kamienia odbyło się w poniedziałek w gdańskich Kokoszkach.
Nazwa „Rondo Graniczne Wolne Miasto Gdańsk – Rzeczpospolita Polska (1920 - 1939)” dla skrzyżowania ulic Kartuskiej, Lubczykowej i Otomińskiej, została formalnie przyjęta przez Radę Miasta Gdańska w końcu września. Gdańscy rajcy przychylili się w ten sposób do wniosku Stowarzyszenia Przyjaciół Dzielnicy Kokoszki, na terenie której znajduje się rondo i przez którą to dzielnicę przebiegała wspomniana granica.
Jak wyjaśnił w poniedziałek w rozmowie z PAP przewodniczący zarządu dzielnicy Kokoszki Krzysztof Nowotarski, powodem, dla którego Stowarzyszenie zaproponowało taką, a nie inną nazwę był fakt, iż granica między Wolnym Miastem Gdańsk a Polską biegła dosłownie kilkadziesiąt metrów od skrzyżowania.
"W tamtym miejscu stał szlaban graniczny oraz budka gdańskich celników” – wyjaśnił Nowotarski, który był także inicjatorem przeniesienia w pobliże ronda jednego z niewielu ocalałych do dziś słupów granicznych z czasów Wolnego Miasta Gdańska.
Ponad 30 lat słup ten, mający formę granitowego kamienia, stał na dziedzińcu wewnętrznym Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, dokąd w latach 80. przywieźli go pracownicy tej instytucji.
Jak wyjaśnił rzecznik prasowy placówki Andrzej Gierszewski, słup został przewieziony do Muzeum z lasu na granicy gdańskich dzielnic Oliwa i Osowa. Przetransportowano go, by uratować kamień przed szabrownikami, których łupem padła większość tych granicznych słupów.
Nowotarski wpadł na pomysł, by kamień – zamiast w Muzeum, eksponować w pobliżu granicy, którą niegdyś wytyczał. „Dyrekcja placówki wyraziła zgodę, a my postanowiliśmy postawić kamień na terenie szkoły podstawowej w Kokoszkach, w miejscu oddalonym dosłownie o kilka metrów od dawnej granicy” – powiedział PAP Nowotarski.
Kamień ma formę prostopadłościanu o wysokości około 60 centymetrów. Na dwóch jego przeciwległych pionowych ścianach wyryto akronimy „P” (od niemieckiego Polen) oraz „FD” (Freie Danzig). Obok słupa umieszczono też – ufundowaną przez Radę Dzielnicy Kokoszki – tablicę, która zawiera informacje dotyczące dziejów WMG oraz samej dzielnicy.
Uroczystość odsłonięcia słupa oraz nadania imienia rondu odbyła się 14 listopada, w przededniu 96. rocznicy utworzenia Wolnego Miasta Gdańska.
Wolne Miasto Gdańsk powołano 15 listopada 1920 roku, na mocy traktatu wersalskiego. Władzę i kompetencje podzielono w nim pomiędzy II Rzeczpospolitą a Niemcy.
Wolne Miasto Gdańsk było swoistym autonomicznym miasto-państwem pod ochroną Ligi Narodów (jej interesy reprezentował Wysoki Komisarz). Wolne Miasto Gdańsk miało własną konstytucję oraz parlament i Senat. Interesy Polski reprezentował w nim Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej.
WMG istniało w latach 1920-1939. Zajmowało ok. 1900 km kw. powierzchni, a w jego skład wchodziły m.in. Gdańsk i Sopot w ówczesnych granicach oraz istniejące wówczas powiaty Niziny Gdańskie, Wyżyny Gdańskie i Żuławy Gdańskie.
Na terenie Wolnego Miasta mieszkało ponad 400 tys. ludzi - przeważała ludność niemiecka. Według różnych szacunków ludność polska liczyła od 3 do 11 proc. Polacy otrzymali m.in. przywilej posiadania własnej służby pocztowej i kolejowej. (PAP)
aks/ agz/
