Wystawa „Od niepodległości do nowoczesności”
Kilkadziesiąt plansz ilustrujących tworzenie i rozwój Centralnego Okręgu Przemysłowego można oglądać w Stalowej Woli na wystawie „Od niepodległości do nowoczesności”. Ekspozycja inauguruje tamtejsze obchody 80. rocznicy utworzenia COP.
Zdaniem pomysłodawców Stalowa Wola jest „najwłaściwszym miejscem do przypomnienia tamtych czasów”, ponieważ miasto to powstało właśnie w ramach COP. Należy do nielicznych europejskich miast, zbudowanych od podstaw w latach 30. XX wieku.
„Wzniesione od podstaw wśród pól i lasów Puszczy Sandomierskiej Zakłady Południowe, czyli huta stali szlachetniej oraz wydziały mechaniczne, a także nowoczesna elektrownia i osiedle mieszkalne, które zamieniło się wkrótce w miasto, stanowiło najbardziej spektakularne osiągnięcie COP”- ocenił Marek Wiatrowicz, autor ekspozycji.
Wystawa prezentowana w holu Miejskiego Domu Kultury została przygotowana przez Muzeum Regionalne w Stalowej Woli. Można ją oglądać do końca marca. Jednocześnie, w połowie marca, rozszerzona wersja ekspozycji zostanie udostępniona w plenerze.
Na wystawie można zobaczyć utrwalone na fotografiach wydarzenia związane z powstawaniem nowych zakładów pracy i fabryk – sceny z ich budowy, uroczyste otwarcia. Pokazano także zdjęcia ludzi, dzięki którym „ambitne plany zostały zrealizowane”.
Można zatem zobaczyć i przedstawicieli najwyższych ówczesnych władz państwowych w uroczystych momentach, i wojskowych, dyrektorów fabryk, a także kierowników budowy i robotników pracujących przy budowie nowych zakładów.
„Pokazaliśmy zarys dziejów Centralnego Okręgu Przemysłowego, największego polskiego przedsięwzięcia industrialnego okresu międzywojennego, które nawet oglądane z dzisiejszej perspektywy budzi podziw. Projekt, mający jako główny cel zmodernizowanie polskiej armii, wpłynął jednocześnie bardzo korzystnie na unowocześnienie krajowego przemysłu, zmniejszenie bezrobocia i wzrost gospodarczy” – czytamy na stronie muzeum.
Wiatrowicz zauważył, że podziw i szacunek może budzić znakomite planowanie, pozyskanie środków finansowych, jak i wynajdowanie nowoczesnych technologii zagranicznych oraz wykorzystywanie polskiej myśli technicznej.
„Wreszcie zbudowanie lub zmodernizowanie około 50 zakładów przemysłowych i stworzenie wokół nich osiedli mieszkaniowych, dróg, torów, regulacji rzek, rurociągów, energetycznych linii przesyłowych i całej niezbędnej infrastruktury w ciągu zaledwie dwóch lat, przy nieporównywalnych do dzisiejszych możliwościach technicznych, musi zasługiwać na szacunek” – ocenił autor ekspozycji.
Wystawa inauguruje stalowowolskie obchody 80. rocznicy powstania COP.
Dyr. muzeum w Stalowej Woli Lucyna Mizera poinformowała, że w ramach rocznicowych obchodów przewidziano m.in. koncerty wystawy, różne działania edukacyjne i promocyjne, publikacje.
„Obchody będą trwały niemal przez cały rok, ale najwięcej wydarzeń zaplanowaliśmy na wrzesień” – dodała Mizera.
Stalowa Wola - „najmłodsze dziecko” II Rzeczpospolitej, powstało w latach 1937-1939 jako sztandarowa inwestycja Centralnego Okręgu Przemysłowego, stanowiąca doskonały przykład awangardowego wówczas modernizmu w architekturze i najnowocześniejszych technologii w przemyśle, realizowanych w niepodległym państwie.
Utworzenie COP-u było jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczpospolitej. COP obejmował swoim zasięgiem obszary obecnego województwa świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, małopolskiego oraz częściowo mazowieckiego (Radom). Plany jego budowy zakładały budowę nowych bądź modernizację już istniejących zakładów przemysłu zbrojeniowego. Inwestycjom COP towarzyszyła rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej.
W ramach inwestycji w COP-ie w latach 1937-39 powstały m.in. Zakłady Południowe w Stalowej Woli (obecnie Huta Stalowa Wola), Wytwórnia Silników Nr 2 w Rzeszowie, Fabryka Opon „Stomil” w Dębicy, fabryki broni w Sanoku, Radomiu i Starachowicach, wytwórnie amunicji w Kraśniku, Jawidzu pod Lubartowem, Nowej Dębie w Tarnobrzeskiem, Państwowe Zakłady Lotnicze w Mielcu. Rozpoczęto także budowę wielu elektrowni m.in. w Czorsztynie i Rożnowie na Dunajcu, w Porąbce na Sole, w Solinie, Myczkowcach i Łukawcu na Sanie.
Agnieszka Pipała (PAP)
api/ itm/
