Flagi ze znakiem Rodła używanym przez Związek Polaków w Niemczech - II Światowy Zjazd Polaków z Zagranicy w Warszawie. 1934 r. Fot. NAC
Związek Polaków w Niemczech odegrał bardzo ważną rolę w utrzymaniu i kultywowaniu polskości na ziemiach niemieckich. Do tradycji i idei tej organizacji warto wracać, także dziś, gdy wielu Polaków na stałe mieszka za granicą – uważa historyk dr hab. Zygmunt Woźniczka.
Działalność tej organizacji była tematem konferencji historyczno-edukacyjnej, która w poniedziałek odbyła się w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach.
Związek Polaków w Niemczech (ZPwN) powstał w 1922 r. Organizacja prowadziła działalność kulturalną, społeczną i gospodarczą, dbając zarówno o liczną wówczas mniejszość polską, jak i starając się reprezentować wobec władz niemieckich interesy innych mniejszości narodowych.
Uczestnicy konferencji podkreślili, że znaczenie ZPwN m.in. dla zachowania polskości na Śląsku, Warmii, Mazurach czy Powiślu przed II wojną światową "nie sposób przecenić". "Zdobycze Związku w okresie międzywojennym, w sferze kulturowej (...) to jest kawał dobrej roboty" – ocenił dr hab. Woźniczka.
Przypomniał, że dzięki działaczom Związku na ziemiach niemieckich wydawane były polskie gazety, działały domy polskie i organizowane były wielkie zjazdy Polaków. Działalność ZPwN odegrała bardzo dużą rolę na rzecz kultywowania polskości oraz nawiązywania współpracy polsko-niemieckiej.
Organizacja została zdelegalizowana przez władze Niemiec w 1940 r., a jej działacze padli ofiarą represji. Po wojnie związek wznowił działalność. Dr hab. Woźniczka powiedział jednak, że Niemcy "w dalszym ciągu nie chcą uznać polskiej mniejszości z Niemczech.(...) Natomiast my uznajemy niemiecką mniejszość w Polsce" – zaznaczył.
W tym kontekście postawił więc pytanie, czy nie należałoby wrócić do tej kwestii i ją "w jakiś sposób" uregulować. "Tym bardziej, że dzisiaj do Niemiec w poszukiwaniu pracy wyjeżdżają dziesiątki tysięcy Polaków. Mieszkają tam, czują się w Niemczech dobrze, ale jednocześnie chcieliby być Polakami w Niemczech. Myślę, że trzeba to tym ludziom umożliwić" – powiedział.
Poniedziałkowa konferencja była kolejnym tego typu wydarzeniem organizowanym przez Śląski Urząd Wojewódzki w historycznym Gmachu Sejmu Śląskiego. Udział w niej wzięli m.in. uczniowie ze śląskich szkół ponadgimnazjalnych.
W ocenie wojewody śląskiego Jarosława Wieczorka, tego typu spotkania mają przybliżyć – także tym młodym słuchaczom – historię kraju i regionu.
Od 1933 r. symbolem ZPwN był zaprojektowany wg projektu Janiny Kłopockiej znak Rodła. Nazwa jest połączeniem części słów rodzina i godło. Zgodnie z założeniem autorki, symbolizuje on Wisłę z zaznaczonym Krakowem i miał być przeciwstawieniem się znakowi swastyki.
6 marca 1938 r. ZPwN zorganizował w Berlinie walny zjazd, w którym wzięło udział ponad 5 tys. Polaków z Niemiec. Uchwalono na nim "Pięć Prawd Polaków", które stały się podstawą ideową organizacji. Brzmią one: "Jesteśmy Polakami! Wiara ojców naszych jest wiara naszych dzieci! Polak Polakowi bratem! Co dzień Polak narodowi służy! Polska matką naszą; nie wolno mówić o matce źle!".
ZPwN od lat stara się o przyznanie mieszkającym tam od pokoleń Polakom statusu mniejszości narodowej. (PAP)
akp/ pat/
