Komisja ds. konstytucyjnych (AFCO) Parlamentu Europejskiego przyjęła w czwartek dwie rezolucje, które zwiększą dostęp osób niewidomych i słabowidzących do publikacji drukowanych, w tym książek, gazet i magazynów prasowych.
Obecnie nie więcej niż 7 proc. światowych publikacji wydawanych jest w formatach dostępnych dla osób niewidomych, niedowidzących lub mających trudności z czytaniem druku. Oznacza to, że osoby te mają ograniczony dostęp do prasy i książek, w tym nowości wydawniczych i literatury naukowej.
To może się już niebawem zmienić. Zgodnie z rezolucją przegłosowaną w czwartek przez AFCO książki przeznaczone dla osób z dysfunkcją wzroku miałyby być obowiązkowo zwolnione z niektórych przepisów prawa autorskiego, dzięki czemu mogłyby być wydawane w formatach dostępnych dla osób niewidomych, niedowidzących lub mających problem z czytaniem druku, czyli np. w formie audiobooków, w języku Braille’a albo też w formie książek lub e-booków wydanych dużym drukiem.
Zdaniem europosłów państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości nakładania na te publikacje dodatkowych wymogów związanych z prawem autorskim, w tym systemu rekompensat dla wydawców za zmianę formatu książek lub prasy.
Nowe przepisy umożliwiłyby ponadto osobom niepełnosprawnym niezakłócony dostęp do książek w całej UE oraz poza nią w ramach tzw. dozwolonego użytku publicznego (np. za pośrednictwem bibliotek). Dzięki temu uzyskałyby dostęp m.in. do zagranicznych wydań książek i prasy. W innych krajach dostępne byłyby także literatura i gazety polskie, z czego mogliby skorzystać np. Polacy mieszkający na obczyźnie.
Czwartkowe głosowanie dało PE zielone światło do rozpoczęcia nieformalnych negocjacji w tej sprawie z Radą UE.
Regulacje zharmonizowałyby ponadto unijne prawo z zapisami Traktatu z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom z problemami ze wzrokiem i innym niepełnosprawnym. Traktat podpisany został przez 129 państw, w tym Polskę, w czerwcu 2013 roku i miał na celu ustanowienie międzynarodowego standardu korzystania przez osoby z niepełnosprawnościami z książek i prasy objętych prawem autorskim.
Według Europejskiego Związku Niewidomych w Europie żyje dziś ok. 30 mln osób niewidomych i niedowidzących. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie jest ich 314 mln. Udział w rynku publikacji dostępnych dla osób z dysfunkcjami wzroku oceniany jest na ok. 7 proc.; w krajach rozwijających się jest znacznie niższy i nie przekracza 1 proc. W Polsce osób niemogących czytać druku może być nawet 300 tys.
Z Brukseli Jowita Kiwnik Pargana (PAP)
jowi/ akl/ ap/
