Ogłoszono przetarg na budowę muzeum w Sobiborze

Obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował od marca 1942 r. do października 1943 r. Według ostatnich ustaleń historyków Niemcy wymordowali tu około 170 tys. Żydów z Polski i innych krajów Europy, wcześniejsze szacunki mówiły o 250 tys. ofiar.

Ogłoszony przetarg dotyczy budynku muzealnego i gospodarczego, które - w stanie surowym - mają być gotowe do końca tego roku. "Oferty można składać do 31 maja" – poinformowała PAP rzeczniczka Państwowego Muzeum na Majdanku Agnieszka Kowalczyk-Nowak.

Budynek muzealny ma mieć 750 m.kw. powierzchni. Ma w nim być m.in. sala wystawiennicza, sala edukacyjna, punkt informacyjny, magazyn zbiorów.

Utworzenie Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze to inicjatywa podjęta przez Polskę, Holandię, Izrael i Słowację we wrześniu 2008 r. Kierunki oraz zadania dla poszczególnych etapów projektu wytycza Grupa Sterująca złożona z przedstawicieli państw-uczestników projektu. Koncepcja architektoniczno-artystyczna nowego miejsca pamięci została wyłoniona w 2013 r., w drodze międzynarodowego konkursu.

Obecnie w Sobiborze prowadzone są prace zabezpieczające miejsca masowych grobów, w których są prochy ofiar. Teren ten, obejmujący ok. 1,5 hektara, został pokryty geowłókniną, obecnie układane są na to warstwy z kamienia - białego marmuru.

Prace archeologiczne na terenie byłego obozu, prowadzone były cyklicznie od 2000 r. Znaleziono tu blisko tysiąc różnych przedmiotów – w tym wiele rzeczy należących do przywożonych tu ludzi m.in. klucze, naparstki, okulary, łyżki, papierośnice maszynki do golenia. Niektóre przedmioty mają widoczne znaki firm z Holandii czy Francji – co wskazuje, skąd przywożeni byli ludzie do obozu. Znaleziono także przedmioty świadczące, że do obozu trafiały dzieci np. broszka z Myszką Miki, czy dwie metalowe zawieszki z nazwiskami i datami urodzenia dzieci z Amsterdamu - Lea Judith de la Penha, ur. 11 maja 1937 r. oraz Deddie Zak, ur. 23 lutego 1935 r.

Jesienią 2014 r. odkryto fundamenty budynku funkcjonujących tam komór gazowych. Pozostałości te mają być, za pomocą przeszkleń, wyeksponowane w nowym Muzeum - Miejscu Pamięci.

Obóz zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" powstał w 1942 r. Był jednym z trzech obozów zagłady – obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach Akcji Reinhardt, czyli zrealizowanej w sposób zaplanowany przez hitlerowców operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i deportowanej w ten rejon. Według szacunków podczas tej akcji od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich, z czego ok 1,5 mln właśnie w obozach zagłady.

Ponad połowę ludzi zgładzonych w Sobiborze stanowili Żydzi z Polski, ale przywożono ich tu również z Holandii, Słowacji, Francji, Czech, Niemiec. Mordowano ich głównie w komorach gazowych, tuż po przywiezieniu do obozu.

14 października 1943 r. w obozie wybuchł zbrojny bunt, w czasie którego zabitych zostało 11 esesmanów i kilku strażników ukraińskich. Podczas walk i na polach minowych otaczających obóz zginęło około 80 więźniów. Ponad 300 uciekło, ale wielu z nich Niemcy schwytali w pościgu i rozstrzelali.

Po powstaniu hitlerowcy zlikwidowali obóz - baraki i komory gazowe zostały rozebrane, na terenie obozu posadzono las.

Po wojnie o obozie w Sobiborze zapomniano na blisko 20 lat. Pierwsze inicjatywy upamiętnienia tego miejsca kaźni podjęto na początku lat 60. XX w.; w 1965 r. odsłonięto tu pomnik, który w pierwszej połowie lat 80. został przebudowany.

W 1993 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze utworzono niewielkie muzeum. W 2012 r. stało się ono oddziałem Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie. (PAP)

ren/kop/ pat/