"Stefan Rowecki-Grot" - wystawa w MIIWŚ. Fot. PAP/A. Warżawa
Wystawę czasową poświęconą gen. Stefanowi Roweckiemu otwarto w niedzielę w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Ekspozycja przybliża postać generała zarówno jako Komendanta Głównego Armii Krajowej, ale też jako osobę prywatną.
Jak zaznaczył w czasie otwarcia wystawy wicedyrektor Muzeum Tomasz Gliniecki, ekspozycja jest dopełnieniem sposobu myślenia zespołu tej placówki o II wojnie światowej. Gliniecki dodał, że zespół Muzeum chce „pokazywać tę wojnę na różne sposoby, również na taki, który dopełnia naszą wystawę główną” o prezentację „ludzi ważnych i cennych dla naszej historii”.
Wicedyrektor przypomniał, że do niedawna w holu sąsiadującym z główną ekspozycją Muzeum prezentowana była wystawa poświęcona rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu. „Dziś otwieram wystawę poświęconą generałowi Stefanowi Roweckiemu. To dla mnie postać bardzo ważna. Chyba jedna z najcenniejszych w gamie osób, które podczas wojny dbały o sprawę polską. Wydaje mi się, że nie można było znaleźć lepszego niż właśnie generał Rowecki dowódcy na czas wojenny, na czas trudny, na czas, kiedy byliśmy pod dwiema okupacjami” – powiedział Gliniecki.
Przypomniał, że generał w „sposób absolutnie wyjątkowy potrafił scalić cechy, które z jednej strony stawiały go jako profesjonalistę - bardzo dobrego dowódcę, wymagającego dowódcę, który znał siłę rozkazu (…), ale też zawsze - mimo różnicy zdań - bardzo cenił i szanował zdanie i rozkaz generała Sikorskiego”. „Potrafił to łączyć ze światem cywilnym i politycznym. To głównie dzięki niemu Polskie Państwo Podziemne rozrosło się do takiego schematu, który znamy dziś, że potrafiło objąć większość dziedzin normalnej państwowości chociaż było w podziemiu” – powiedział Gliniecki dodając, że było to możliwe dzięki umiejętnościom i charyzmie generała.
Przypomniał też, że gen. Rowecki „oddał życie za swoją Polskę i oddał je w okolicznościach bardzo trudnych” i nie do końca jasnych. „Trudno jest zapomnieć o tym, że - mimo tego, iż naród polski był tak bohaterski (…), mimo to miał w sobie postaci ciemne, postaci złe, postaci zdradzieckie” – mówił też Gliniecki przypominając, że do aresztowania Roweckiego przyczyniła się zdrada członków AK. „Postacie zdrajców, szpiegów będą nam też w naszej pamięci musiały towarzyszyć. Obyśmy mieli ich jak najmniej” – powiedział Gliniecki.
Obecny na otwarciu wystawy podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Bartłomiej Grabski dodał, że „bohaterstwo i szlak bojowy, jak również tragiczna śmierć generała w obozie koncentracyjnym, są przestrogą i pokazaniem, jak tragiczne mogą być doświadczenia II wojny światowej”.
Ekspozycja poświęcona gen. Roweckiemu prezentowana będzie w MIIWŚ przez najbliższy miesiąc. Wystawę tą przygotowano z inicjatywy Głównej Biblioteki Lekarskiej, we współpracy z Archiwum Akt Nowych, które posiada największy zasób dokumentów Polskiego Państwa Podziemnego. Wyboru dokumentów i zdjęć dokonał wicedyrektor Archiwum Mariusz Olczak.
Na wystawie "Stefan Rowecki-Grot" pokazano skany bardzo licznych dokumentów prezentujących przebieg kariery wojskowej i konspiracyjnej działalności generała. Jak zaznaczył Olczak, ekspozycja prezentuje m.in. niemal wszystkie dokumenty, które wiążą się z aresztowaniem generała, a także prawie wszystkie zachowane do dziś zdjęcia Roweckiego, które pozyskano z archiwów rodzinnych potomków Roweckiego oraz instytucji gromadzących pamiątki po nim. Wystawa ukazuje też życie prywatne generała, jego pasje i zainteresowania.
Stefan Rowecki urodził się w 1895 r. w Piotrkowie Trybunalskim. Po wybuchu I wojny wstąpił do Legionów Polskich. Potem walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Po zakończeniu działań wojennych kontynuował karierę wojskową.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. uczestniczył w walkach w rejonie środkowej Wisły i na Lubelszczyźnie. Po kapitulacji przedostał się do Warszawy. Na początku października 1939 r. został szefem sztabu i zastępcą dowódcy Służby Zwycięstwu Polski (SZP). Od stycznia 1940 r. pełnił funkcję Komendanta Obszaru nr 1 (Warszawa) Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) powołanego w miejsce SZP.
W marcu 1940 r. objął stanowisko Komendanta ZWZ na terenie okupacji niemieckiej, a potem sowieckiej. Od 30 czerwca 1940 r. był Komendantem Głównym ZWZ.
Z jego inicjatywy doszło do połączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w jednolite wojsko podziemne Armię Krajową. 14 lutego 1942 r. został jej Komendantem Głównym. Od 1942 r. nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego.
Podczas okupacji Niemcy umieścili Roweckiego na pierwszym miejscu listy poszukiwanych Polaków. 30 czerwca 1943 r. został aresztowany w Warszawie w wyniku zdrady. Następnie przewieziono go do Berlina, gdzie odrzucił niemiecką propozycję współdziałania. W połowie lipca 1943 r. umieszczono go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen w budynku dla ważnych więźniów.
Tuż po wybuchu powstania warszawskiego w sierpniu 1944 r. został zamordowany na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera. Według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez IPN jego egzekucji dokonano pomiędzy 2 a 7 sierpnia 1944 r., prawdopodobnie na terenie krematorium obozu w Sachsenhausen. Dokładne okoliczności jego śmierci i miejsce pochówku do dziś nie są znane. (PAP)
aks/ hgt/
