Wizyta prezydenta Stanów Zjednoczonych Richarda Nixona w Polsce. Warszawa 31.05.1972.Fot. PAP/J. Morek
Wytyczne propagandy KC PZPR w związku z wizytą prezydenta USA Richarda Nixona w Polsce w 1972 r., a także plan oprawy prasowej tej wizyty znalazły się wśród udostępnionych w środę dokumentów Archiwum Akt Nowych. Wśród archiwaliów jest też słynna "Nota Wilsona".
Ekspozycję, która jest dostępna na stronie www.aan.gov.pl, archiwiści przygotowali z okazji wizyty prezydenta USA Donalda Trumpa w Warszawie. Głównym jej tematem są prezydenci USA, od Theodore Roosevelta do Billa Clintona, i ich związki z Polską.
"Niewątpliwie najcenniejszym zaprezentowanym dokumentem jest +Nota Wilsona+, czyli manuskrypt z niedatowanym tekstem prezydenta USA Woodrowa Wilsona na temat odbudowy niezależnego państwa, jakim miała stać się Polska po zakończeniu pierwszej wojny światowej" - powiedział PAP Mariusz Olczak, zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych.
Na pierwszej stronie "Noty Wilsona" można przeczytać słowa prezydenta wygłoszone w Senacie USA 8 stycznia 1917 r., gdzie podkreślił on konieczność odrodzenia Polski jako zjednoczonego, niepodległego i suwerennego państwa. Z kolei na rewersie zapisany jest odręcznie przez Wilsona słynny 13. punkt z programu pokojowego, w którym wezwał do stworzenia niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność polską, z wolnym dostępem do morza.
"Nota Wilsona" czyli zapis Prezydenta Woodrowa Wilsona dotyczący niepodległości Polski jest fragmentem historycznego przemówienia prezydenta w Senacie USA, które wygłosił 8 stycznia 1917 r. Tekst noty brzmi: "Biorę to za pewnik, na przykład, jeśli mogę zaryzykować na jednym przykładzie, że mężowie stanu wszędzie są zgodni, że powinna być zjednoczona, niezależna i autonomiczna Polska". Tekst zwieńczony jest podpisem prezydenta Wilsona.
Stanowisko Wilsona - jak przypomniał archiwista - było wynikiem starań słynnego polskiego pianisty i męża stanu Ignacego Jana Paderewskiego, który wielokrotnie zabiegał o zainteresowanie sprawą polską środowiska prezydenta Wilsona. W bogatym zbiorze Paderewskiego znajduje się również zaprezentowana na ekspozycji korespondencja z prezydentem Herbertem Hooverem oraz Franklinem Delano Rooseveltem.
Wśród prawie 100 zaprezentowanych przez Archiwum Akt Nowych dokumentów znajdują się fotografie prezydentów USA, a także oficjalne proklamacje, korespondencje, kartki okolicznościowe.
Wizyty prezydentów USA w Polsce
Archiwiści zaprezentowali m.in. dokumentację Wydziału Propagandy, Prasy i Wydawnictw Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która zawiera fotografie z wizyty Richarda Nixona w Warszawie w dniach 31 maja – 1 czerwca 1972 roku oraz wytyczne działalności informacyjno–propagandowej w związku z tą wizytą. "W całej propagandzie należy ukazywać wizytę Nixona w Warszawie jako ważne wydarzenie w polskiej polityce zagranicznej. Należy w szczególności eksponować znaczenie tej wizyty w kontekście problemów europejskich, w których rozwiązywaniu Polska uczestniczy" - czytamy w wytycznych partii.
"Z całości akcji informacyjno-propagandowej powinien jasno wynikać obecny międzynarodowy autorytet Polski, jej aktywna rola na arenie międzynarodowej w realizacji wspólnej z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi polityki odprężenia, bezpieczeństwa i współpracy" - ogłoszono.
Propagandziści z KC PZPR ustalali m.in. to, co ukaże się w telewizyjnych i radiowych komentarzach po wizycie Nixona. "Podkreślone zostaną akcenty wspólnej linii PRL z polityką radziecką" - głoszą wytyczne.
Podobną wymowę ma plan oprawy prasowej wizyty przywódcy USA w Polsce. "Oprawie prasowej pobytu R. Nixona w Warszawie nadany zostanie godny charakter podporządkowany politycznemu jej celowi. Jej zakres ustalony zostaje zgodnie z rangą wizyty i wymogami propagandowymi wynikającymi z sytuacji ogólnopolitycznej i wewnątrz krajowej" - czytamy w udostępnionym dokumencie.
Archiwum Akt Nowych zwraca uwagę, że w jego zasobie znajduje się wiele dokumentów działaczy polonijnych, którzy spotykali się i współpracowali z przywódcami Stanów Zjednoczonych. Największy zbiór fotografii, dokumentów, a także flaga amerykańska, która była zawieszona na budynku Kongresu USA, znajduje się w zespole akt Władysława Zachariasiewicza - dyrektora Polskiego Komitetu Imigracyjnego i Pomocowego, wiceprezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej w Nowym Jorku.
"Ze względu na zaangażowanie Zachariasiewicza w pracę Komitetu Partii Demokratycznej i w kampaniach wyborczych Johna F. Kennedy’ego i Lyndona Johnsona możemy pochwalić się zbiorem fotografii z kandydatami na prezydenta, wśród których znajduje się zdjęcie z balu inauguracyjnego Lyndona Johnsona" - dodają archiwiści. Wśród przedstawionych w środę dokumentów są również materiały Stefana Korbońskiego, który na emigracji w USA wielokrotnie gościł w Białym Domu, a okazjonalnie korespondował z amerykańskimi prezydentami: Jimmym Carterem, Ronaldem Reaganem, Georgem Bushem.
Archiwum Akt Nowych to jedno z trzech polskich archiwów państwowych o charakterze centralnym. Przechowuje dokumenty wytworzone po 1918 r. przez władze centralne, instytucje i stowarzyszenia o charakterze ogólnopolskim oraz spuścizny po wybitnych działaczach politycznych i społecznych. (PAP)
nno/ itm/
