19.01. 2011. Warszawa (PAP) - 20 stycznia 1826 r. zmarł w Warszawie ksiądz Stanisław Staszic, wybitny działacz polityczny, społeczny, gospodarczy i oświatowy, naukowiec, jeden z czołowych przedstawicieli reform w Polsce.
Pogrzeb Staszica, który odbył się 24 stycznia przerodził się w narodową manifestację. Wzięło w nim udział kilkadziesiąt tysięcy warszawiaków, poczynając od ówczesnych władz, po prostych ludzi.
Kondukt żałobny pokonał ponad 13 km z Pałacu Towarzystwa Przyjaciół Nauk (dziś Pałac Staszica) aż na Bielany. Jednak karawan jechał pusty, trumnę z ciałem wielkiego Polaka nieśli członkowie Towarzystwa i akademicy. Na trasie przemarszu doczesne szczątki żegnali mieszkańcy stolicy i okolic. W całym mieście były pozamykane sklepy i urzędy. W pogrzebie brał udział również udział, wówczas szesnastoletni, Fryderyk Chopin.
Staszic chciał mieć skromny pochówek, taki jak zwykli ludzie. Jego ostatnia wolą było także, by grób znajdował się przy dawnym kościele kamedułów w lesie bielańskim, który był miejscem jego częstych wycieczek pieszych. Prosty grobowiec do dziś znajduje się przy świątyni.
Stanisław Staszic urodził się 16 listopada 1755 r. w Pile, w rodzinie mieszczańskiej. Jego ojciec i dziad byli burmistrzami w rodzinnym mieście. Staszic pobierał naukę w Poznaniu przyjął święcenia kapłańskie, a następnie studiował we Francji i w Niemczech.
Swoje poglądy polityczne przedstawił w "Przestrogach dla Polski". Ratunek dla ojczyzny widział w silnych, centralistycznych rządach. " użyteczniejszą narodowi naszemu byłaby w tym razie absolutna monarchia, jak zła rzeczpospolita. Bo pierwsza naród Polaków zachowa" - pisał w 1790 r "Przestrogach".
Staszic nie był jedynie teoretykiem w dziedzinie polityki. Sam realizował swoje idee na gruncie społecznym. W 1816 r. założył Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Było ono swego rodzaju spółdzielnią zrzeszająca początkowo ponad 300 gospodarzy. Chłopi zostali zwolnieni z pańszczyzny, każdy posiadał własne gospodarstwo. Wszyscy byli zobowiązani do wzajemnej pomocy, szczególnie w wypadku klęsk żywiołowych.
W wielkiej polityce wspierał reformy Sejmu Czteroletniego, które miały na celu wzmocnienie polityczne, gospodarcze i militarne Rzeczpospolitej. W latach 1807 - 1824 zajmował się edukacją. Był członkiem Izby Edukacyjnej, Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Współtworzył warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Ufundował jego siedzibę i przewodniczył mu od 1807 r. Był współorganizatorem Uniwersytetu Warszawskiego w 1816 r. i Akademii Górniczej w Kielcach.
Przyczynił się do rozwoju przemysłu i górnictwa. Nie tylko inicjował powstanie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego w Świętokrzyskim czy odnowienie tradycji górnictwa węgla kamiennego na terenie dzisiejszej Dąbrowy Górniczej, ale sam zajmował się badaniami geologicznymi. Uważany jest za pierwszego polskiego geologa. W 1815 r. wydał dzieło "O ziemiorództwie Karpatów".
Po śmierci swój majątek przeznaczył na dom zarobkowy dla ubogich oraz szpital Dzieciątka Jezus i Marcinkanek, a także Instytut Głuchoniemych. (PAP)
wka/ ls/
