Stały przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej przy Radzie Europy ambasador Janusz Stańczyk podpisał we wtorek w Strasburgu w imieniu Polski Konwencję Rady Europy o koprodukcji filmowej. Zmiana konwencji była konieczna m.in. ze względu na "dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii".
Konwencja Rady Europy o koprodukcji filmowej zastąpi Europejską Konwencję o koprodukcji filmowej, sporządzoną w Strasburgu 2 października 1992 r., która w stosunku do Polski weszła w życie 1 marca 2003 r.
Jak poinformowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zmiana Konwencji z 1992 r. "okazała się konieczna ze względu na dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii, pogłębiające się różnice w systemach finansowania produkcji w krajach europejskich oraz ekonomiczne i finansowe zmiany, jakie zaszły w ciągu ostatnich 25 lat w sektorze audiowizualnym. Dodatkowo zauważalny w ostatnich latach trend do włączania w koprodukcje producentów z państw pozaeuropejskich (m.in. w postaci umów bilateralnych) spowodował potrzebę zmiany postanowień Konwencji z 1992 r.".
W Konwencji Rady Europy w sprawie koprodukcji filmowej z 1992 r. jako jej podstawowy cel wskazano popieranie rozwoju europejskiej koprodukcji filmowej. W zmienionej wersji – ze względu na rozszerzenie zakresu podmiotowego Konwencji na producentów z krajów pozaeuropejskich – jako cel Konwencji wskazano promowanie rozwoju międzynarodowej koprodukcji filmowej.
Ponadto określenie "europejski utwór kinematograficzny" zostało zastąpione przez określenie "utwór kinematograficzny oficjalnie koprodukowany". Ministerstwo Kultury wyjaśniło, że poprzednia definicja była niewystarczająco precyzyjna i oderwana od charakteru utworów wspieranych na gruncie Konwencji, które muszą mieć charakter koprodukcji. Dodatkowo w związku z poszerzeniem stosowania zmienionej Konwencji w pewnym zakresie na państwa pozaeuropejskie z udzielanego wsparcia nie zawsze będzie korzystał producent "europejskiego utworu kinematograficznego".
W obowiązującej Konwencji w definicji kwalifikowanego utworu kinematograficznego funkcjonowało ogólne sformułowanie, że: "utwór kinematograficzny uważa się za europejski" m.in. jeżeli "odzwierciedla europejską tożsamość". W znowelizowanej Konwencji nie pojawia się kryterium europejskości - wymienia się w trzech tabelach (adekwatnie dla fabuły, animacji i dokumentu) jedynie składniki związane z pochodzeniem określonych elementów związanych z daną produkcją audiowizualną z państw będących stronami Konwencji (np. pochodzenie głównych twórców utworu audiowizualnego, jego warstwy muzycznej czy montażu itp.). Konieczne jest przy tym zebranie określonej liczby punktów dla uznania danego utworu za kwalifikowany utwór kinematograficzny.
Zmodernizowano także punktowy system oceny projektów audiowizualnych – zostało wprowadzone rozgraniczenie punktowe dla fabuł, animacji i dokumentów. Wiąże się to ze zmianą liczby punktów w każdym z tych trzech przypadków, a także dookreśleniem punktów przyznawanych w związku z pochodzeniem określonych elementów z państw będących stronami Konwencji. Jeśli było to konieczne, wprowadzono nowe nazewnictwo zawodów i czynności zgodne w siatką pojęciowa aktualnie funkcjonującą w przemyśle filmowym. Wszystkie te zmiany służą doprecyzowaniu i zobiektywizowaniu zasad, na jakich przyznawany jest status kwalifikowanego utworu kinematograficznego.
W zmienionej wersji Konwencji inaczej określone zostały minimalne i maksymalne udziały koproducentów w produkcji utworu audiowizualnego konieczne do ubiegania się o wsparcie udzielane w ramach Konwencji. Przyjęto udział 5 proc. zamiast obecnie 10 proc. całkowitych kosztów produkcji filmu przy koprodukcjach wielostronnych; przy dwustronnych koprodukcjach zaś udział 10 proc. zamiast 20 proc. całkowitych kosztów produkcji filmu. Jak napisało MKiDN, "pozwoli to na poszerzenie kręgu potencjalnych beneficjentów, także o podmioty o mniejszym potencjale ekonomicznym czy mniejszym poziomie zaangażowania finansowego w realizację konkretnego przedsięwzięcia filmowego".
Do obowiązującego zastrzeżenia, że: "jeżeli minimalny udział wynosi mniej niż 20 proc. zainteresowana Strona może podjąć kroki mające na celu zmniejszenie lub zablokowanie dostępu do krajowych mechanizmów wspomagania produkcji" dodano dodatkowe obostrzenie po liczbie 20 proc.: "lub jeśli koprodukcja jest wyłącznie finansowa". Ta zmiana daje możliwości ograniczeniu dostępu do krajowych mechanizmów wspierania produkcji podmiotom, których wkład do produkcji utworu audiowizualnego jest jedynie finansowy, a nie artystyczny. Korzystanie przez tego rodzaju producentów ze wsparcia w wielu wypadkach może być sprzeczne z podstawowymi kulturotwórczymi celami, jakim takie mechanizmy winny służyć.
Ze względu na zmiany wynikającej z rozwoju technologii, w tym technologii cyfrowej w przemyśle filmowym, odmiennym ukształtowaniem praw koproducentów do utworu kinematograficznego, w Konwencji zamiast sformułowania: "umowa dotycząca koprodukcji powinna gwarantować każdemu koproducentowi współwłasność oryginalnego negatywu obrazu i negatywu dźwięku" wprowadzono postanowienie: "umowa dotycząca koprodukcji powinna gwarantować każdemu koproducentowi współwłasność praw własności materialnej i niematerialnej do filmu". Konieczność zmiany wynika z faktu, że obecnie negatyw obrazu i dźwięku w wielu wypadkach w tradycyjnej formie po prostu nie powstaje.
Do korzystania z Konwencji mogą być dopuszczone koprodukcje spełniające określone warunki. W Konwencji z 1992 r. jednym z warunków było, by koprodukcja "pomagała w utrwalaniu europejskiej tożsamości". Obecnie przepis ten został zmodyfikowany – koprodukcja winna "przyczyniać się do promowania różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego". Zmiana jest związana z dopuszczeniem do korzystania z wsparcia wynikającego z Konwencji producentów z państw pozaeuropejskich.
W konwencji zmieniona została również procedura aplikacyjna w przypadku ubiegania się o wsparcie udzielane na podstawie Konwencji. Wykreślono postanowienie o konieczności złożenia wniosku
z kompletem dokumentów na dwa miesiące przed rozpoczęciem zdjęć – obecnie termin ten został skrócony do miesiąca. Powinno to ułatwić producentom ubieganie się o wsparcie. Zostało także wyraźnie rozgraniczone przyznanie tymczasowego statusu koprodukcji oraz statusu ostatecznego. Lista załączników niezbędnych do uzyskania ostatecznego statusu koprodukcji jest obecnie dużo szersza niż lista załączników niezbędnych do uzyskania statusu tymczasowego. Uzyskanie tymczasowego statusu koprodukcji pozwala jedynie na ubieganie się o wsparcie udzielane na podstawie Konwencji, a uzyskanie statusu ostatecznego wiąże się z wypłatą określonych już przyznanych środków beneficjentowi. Zasadne jest, więc zróżnicowanie warunków wymaganych od ubiegających się o wsparcie w obu przypadkach.
Pierwsza propozycja w sprawie poprawy Europejskiej Konwencji o koprodukcji filmowej pojawiła się w 2012 r. w formie postulatu modernizacji postanowień dotyczących poszczególnych zagadnień objętych Konwencją. Podstawą dla tej inicjatywy był raport Rady Europy oraz opinia ekspertów. W grudniu 2013 r. Komitet Ministrów Rady Europy ponownie zdecydował o podjęciu prac nad przygotowaniem projektu zmiany Konwencji przez 15 ekspertów wyłonionych z grupy 43 Państw-Stron Konwencji. Eksperci, w tym przedstawiciel strony polskiej, spotkali się dwa razy w ciągu 2014 r., a rezultaty ich pracy zostały przedstawione na forum plenarnym w 2015 r. W maju 2015 r. tekst poprawionej Konwencji został rozesłany do konsultacji.
Nowy tekst poprawionej Konwencji został przyjęty przez Komitet Rady Ministrów Rady Europy 29 czerwca 2016 r., co zakończyło proces negocjacji tego projektu. Zmieniona Konwencja została otwarta do podpisu w dniu 30 stycznia 2017 r. w Rotterdamie. Podczas tej ceremonii dokument został podpisany przez przedstawicieli 10 państw (Grecja, Holandia, Luksemburg, Malta, Norwegia, Portugalia, Serbia, Słowacja, Słowenia i Włochy). Od tego czasu podpisy pod Konwencją złożyli przedstawiciele kolejnych czterech państw (Cypr, Hiszpania, Litwa i Szwecja). Ponadto, trzy państwa zdołały już przeprowadzić ratyfikację tej umowy (Norwegia, Słowacja i Szwecja). W związku z czym Konwencja wejdzie w życie 1 października 2017 r.
Związanie Rzeczypospolitej Polskiej Konwencją Rady Europy o koprodukcji filmowej, nastąpi przez ratyfikację za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. (PAP)
ksi/ pat/
