Autorzy utrzymanej w formie pytań i odpowiedzi książki „Poznajemy zagadki historyczne” odsłaniają przed czytelnikami zagadkowe fakty z dziejów Polski, m.in. mało znane perypetie postaci, które decydowały o jej losach.
Książka Beaty Jankowiak-Konik i Jacka Konika stanowi popularnonaukowy zbiór ciekawostek z historii Polski od czasów średniowiecza po okres PRL, w tym m.in. anegdot z życia władców i innych ważnych polskich osobistości.
We wstępie do publikacji autorzy piszą, że starali się wyjść naprzeciw oczekiwaniom odbiorców, którzy pragną w ciekawy sposób poznawać historię Polski. Celem publikacji jest ukazanie w atrakcyjny sposób ważnych dziejowych wydarzeń.
"Nękani w szkole suchymi faktami, litaniami nazwisk i dat, na hasło +historia+ często reagujemy: +Ale nuda!+ albo +Komu potrzebne takie starocie!+ Historia rzadko kojarzy nam się z przygodą, romansem, tajemnicą… A przecież dzieje Polski obfitują w zagadki, barwne postaci i niezwykłe wydarzenia" - tłumaczą Konikowie.
"Nękani w szkole suchymi faktami, litaniami nazwisk i dat, na hasło +historia+ często reagujemy: +Ale nuda!+ albo +Komu potrzebne takie starocie!+ Historia rzadko kojarzy nam się z przygodą, romansem, tajemnicą… A przecież dzieje Polski obfitują w zagadki, barwne postaci i niezwykłe wydarzenia" - tłumaczą Konikowie.
Zrozumienie skomplikowanych losów Polski na przestrzeni lat ma ułatwić postrzeganie kluczowych postaci w jej historii jako ludzi „z krwi i kości”, którzy – jak napisano we wstępie - „mieli plany i marzenia, kochali i chcieli być kochani. Jedni byli spokojni i rozważni, drudzy – nerwowi i popędliwi (...). Przy bliższym przyjrzeniu okazuje się, że ci, którzy wytyczali bieg historii, wcale tak bardzo nie różnili się od nas, nawet jeśli nosili zbroję zamiast dżinsów” – przekonują autorzy.
Treść publikacji składa się z sześciu rozdziałów, z których każdy poświęcony jest innemu okresowi historii Polski: czasom panowania Piastów, Jagiellonów, monarchii elekcyjnej, Polsce pod zaborami, odzyskaniu niepodległości, II wojnie światowej i okresowi PRL.
Z książki można się m.in. dowiedzieć, komu Mieszko I podarował egzotyczne jak na polskie realia zwierzę – wielbłąda, a także zgłębić fakty z życia córki wspomnianego polskiego księcia, Świętosławy, której synowie zasiadali na tronach Norwegii, Szwecji, Danii, a nawet Anglii. Autorzy przedstawili cesarza Ottona III jako tego, który położył podwaliny pod unię europejską oraz przybliżyli osiągnięcia Bolesława Chrobrego, który w drodze podbojów przyłączył do Polski ziemie na Zachód od Odry i Nysy Łużyckiej, a także zajął Kijów i Pragę.
W publikacji znajdują się także informacje o Mieszku Starym, księciu, który dożył ok. 77-80 lat, co na ówczesne czasy było imponującym wynikiem. Z kolei Leszek Biały miał zrezygnować z krucjaty do Ziemi Świętej m.in. z powodu braku na Bliskim Wschodzie... piwa i miodu. Znany z powiedzenia „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną” Kazimierz Wielki dobrze znał problemy chłopów, ale uchodził także za kobieciarza. Za jego panowania, w 1364 r., radca krakowski Mikołaj Wierzynek wyprawił wielką ucztę z udziałem europejskich władców, która trwała aż 21 dni.
Jednym z ciekawych epizodów podczas panowania Zygmunta Starego była tzw. wojna kokosza, czyli rokosz lwowski zawiązany przez szlachtę przeciw królowi w 1537 r. Jak się okazało, najbardziej podczas niego ucierpiały... kury, które stanowiły podstawę jadłospisu rokoszan.
Publikacja odsłania też mało znane fakty z życia polskich dowódców, królów oraz przedstawicieli nauki i kultury. Czytelnik dowiaduje się m.in., że Władysław Jagiełło miał cztery żony, a żona Kazimierza Jagiellończyka była szczególnie nieurodziwa, co potwierdziły badania jej szkieletu. Z kolei Mikołaj Kopernik, oprócz astronomii, z powodzeniem zajmował się także medycyną, ekonomią oraz sztuką wojenną.
Zygmunt Stary jako pierwszy władca europejski zawarł pokój z muzułmańską Turcją. Na jego dworze działał m.in. niemiecki alchemik i astrolog, znany powszechnie jako Jan Twardowski.
Jednym z ciekawych epizodów podczas panowania Zygmunta Starego była tzw. wojna kokosza, czyli rokosz lwowski zawiązany przez szlachtę przeciw królowi w 1537 r. Jak się okazało, najbardziej podczas niego ucierpiały... kury, które stanowiły podstawę jadłospisu rokoszan.
Konikowie piszą także, że wygląd Henryka Walezego szokował Polaków – przybysz z Francji nosił bowiem kolczyki, „kobiece” ubranie i pudrował policzki.
Czytelnik może się też dowiedzieć, że od tortur, jakim został poddany w 1620 r. niedoszły zabójca króla Zygmunta III Wazy, szlachcic Michał Piekarski wzięło się powiedzenie „pleść jak Piekarski na mękach”. Inną ciekawostką jest informacja o tym, że pierwsze polskie czasopismo wydano ponad 450 lat temu – w 1661 r. w Krakowie ukazał się bowiem „Merkuriusz Polski”.
Za działalność antyzaborczą Walerian Łukasiński przesiedział w więzieniach carskich łącznie aż 46 lat, a inni polski patriota żyjący w XIX w., Juliusz Konstanty Ordon, który w 1831 r. zaciekle bronił przed Rosjanami stołecznej reduty nr 54 (jego śmierć podczas obrony opisał Adam Mickiewicz), przeżył powstanie listopadowe i zmarł dopiero w 1887 r.
Autorzy piszą również, że w 1846 r. w Tatrach wybuchło zapomniane powstanie chochołowskie, a przeciwnik powstania styczniowego hrabia Aleksander Wielopolski nie był wcale takim „szwarccharakterem”.
Nie brakuje także ciekawostek z życia marszałka Józefa Piłsudskiego. Jak wyjaśniają Konikowie, twórca Legionów nigdy osobiście nie dowodził I Kompanią Kadrową, a jego owczarek niemiecki wabił się po prostu „Pies”.
Nie brakuje także ciekawostek z życia marszałka Józefa Piłsudskiego. Jak wyjaśniają Konikowie, twórca Legionów nigdy osobiście nie dowodził I Kompanią Kadrową, a jego owczarek niemiecki wabił się po prostu „Pies”.
Gdy 10 listopada 1918 r. Piłsudski wysiadł z pociągu na dworcu w Warszawie po opuszczeniu twierdzy w Magdeburgu, nikt nie uwiecznił na kliszy fotograficznej tej dziejowej chwili. Często pokazywane zdjęcie ilustrujące ów powrót powstało w rzeczywistości dwa lata wcześniej, w grudniu 1916 r.
W walkach o Lwów z Ukraińcami walczyło 1421 niepełnoletnich Polaków i Polek, tzw. Orląt Lwowskich. Podczas nich poległ m.in. 13-letni Antoni Petrykiewicz, najmłodszy kawaler orderu Virtuti Militari. Za najmłodszego obrońcę miasta uważany jest 9-letni Jan Kukawski, „ponoć mniejszy od swego karabinu”.
Nie każdy także wie, że słynny polski tenor Jan Kiepura walczył w I powstaniu śląskim w 1919 r., a jedna z barwniejszych postaci II RP, adiutant Piłsudskiego Bolesław Wieniawa-Długoszowski, wyznaczony we wrześniu 1939 r. na następcę internowanego w Rumunii prezydenta Ignacego Mościckiego, z zawodu był ... lekarzem-okulistą. Warto też mieć świadomość tego, że od imienia premiera w II RP Felicjana Sławoja Składkowskiego drewniane wychodki nazywane są „sławojkami”
W publikacji można też przeczytać, że agentką brytyjskiego wywiadu podczas II wojny światowej była polska hrabianka Krystyna Skarbek, natomiast jedyną cichociemną - Elżbieta Zawacka, ps. „Zo”.
W trakcie Powstania Warszawskiego zawieranie małżeństw nie było rzadkością. 256 mariaży zostało potwierdzonych po wojnie, przy czym należy pamiętać, że wielu „młodych” nie przeżyło powstania. „Prezentem ślubnym mogła być wanna pełna wody – rarytas w powstańczej Warszawie” – piszą autorzy.
Jak wyjaśniają, po przejęciu władzy przez Władysława Gomułkę w październiku 1956 r. tłumy na Placu Defilad w Warszawie spontanicznie odśpiewały mu gromkie „Sto lat”. Inny komunistyczny przywódca Polski – Edward Gierek uchodził za poliglotę. Biegle władał językiem francuskim, a dość swobodnie porozumiewał się po flamandzku.
Na uwagę zasługuje bogata szata graficzna publikacji – zamieszczono w niej wiele fotografii, a także rysunki, mapy i reprinty gazet.
Książka „Poznajemy zagadki historyczne” ukazała się nakładem wydawnictwa Demart.
Waldemar Kowalski (dzieje.pl)
wmk/
