"Siła pasji. Alfons Długosz 1902-1975"
W Zamku Żupnym i w podziemnej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich "Wieliczka" od czwartku można oglądać wystawę "Siła pasji. Alfons Długosz 1902-1975" poświęconą artyście, który był inicjatorem powstania wielickiego muzeum oraz jego pierwszym dyrektorem.
Wystawa, prezentowana do końca lutego 2018 r., ukazuje ponad 100 obrazów, rysunków i fotografii artysty plastyka i fotografika Alfonsa Długosza. Część ekspozycji została poświęcona twórczości związanej z powstaniem wielickiego muzeum, gdyż to właśnie temu dziełu Alfons Długosz poświęcił 20 ostatnich lat swojego życia.
Długosz, absolwent berlińskiej Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego i Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie, nauczyciel rysunków w wielickich szkołach, dostrzegł wartość materialnego dziedzictwa wielickiej kopalni. Jego starania doprowadziły do uratowania solnych komór, zabytkowych maszyn oraz narzędzi górniczych.
"Długosz był artystą plastykiem i fotografikiem i miało to wpływ na jego spojrzenie na kopalnię; był zachwycony jej przestrzenią, historią i zainicjował działania mające na celu uratowanie zarówno solnych komór, jak i starych narzędzi i maszyn górniczych. Na początku lat 50. z pomocą doświadczonych górników penetrował wyrobiska, zapuszczając się często w bardzo niebezpieczne miejsca, i wyszukiwał stare zapomniane narzędzia i maszyny górnicze, skamieliny, kryształy solne. Dzięki jego działaniu zostały one ocalone i weszły w ramy podziemnej wystawy. Unikatowa kolekcja kieratów była jednym z argumentów uzasadniających wpis kopalni soli w na Listę Światowego dziedzictwa UNESCO" – powiedziała PAP kurator wystawy Agata Franaszek z Muzeum Żup Krakowskich "Wieliczka".
W 1951 roku z zebranych obiektów udało się zorganizować w komorze Warszawa wystawę, która zainaugurowała działalność muzeum. Zabytków było jednak tak wiele, że szybko zabrakło miejsca na ich ekspozycję. W 1961 roku muzeum zostało uznane za instytucję centralną, podległą Ministerstwu Kultury i Sztuki, a w latach 1958-1966 w pozyskanych od władz kopalni 14 nowych wyrobiskach powstała duża ekspozycja muzealna, w której zmieściły się wszystkie znalezione skarby.
Udostępniona 30 września 1966 roku, w ramach obchodów 1000-lecia państwa polskiego, trasa była wówczas jedną z najbardziej nowoczesnych ekspozycji górniczych w Europie. Posiadała nowoczesne elementy wystroju i ekspozycji, salę konferencyjną i kinową oraz kawiarnię, co znacznie wykraczało poza ówczesne standardy.
Jak poinformowała Agata Franaszek "do tej pory zrąb ekspozycji zachował pierwotną myśl swojego twórcy". "W ekspozycji znajdują się zarówno obiekty, które on znalazł, wydobył, naprawił, zrekonstruował z pomocą pracowników kopalni, jak również prace plastyczne, takie jak rysunki ilustracyjne o charakterze edukacyjnym, które pokazują, w jaki sposób górnicy używali tych narzędzi, w jaki sposób pracowali" – powiedziała kurator.
Jednak wystawa – podkreśliła kurator – prezentuje postać Alfonsa Długosza w perspektywie całej jego spuścizny artystycznej. Dlatego znalazły się na niej zarówno prace związane z powstawaniem muzeum, jak i dzieła zupełnie inne tematycznie. Jest malarstwo krajobrazowe, historyczne, portrety, fotografia pejzażowa. Bardzo dużo obiektów zostało wypożyczonych od prywatnych właścicieli i są po raz pierwszy prezentowane publicznie.
Na wystawie zgromadzono także pamiątki związane z funkcjonowaniem muzeum w latach 60. i 70. XX w. - biurko Alfonsa Długosza jego projektu, pamiątkowe zdjęcia, elementy muzealnego kompletu do kawy, projekty druków, wydawnictwa muzealne. Wśród zachowanych pism znajduje się m.in. korespondencja z Kurią Metropolitalną w Krakowie z oryginalnym podpisem ówczesnego arcybiskupa Karola Wojtyły.
Szczególnie ciekawy jest także zbiór karykatur pracowników muzeum, wykonanych przez Alfonsa Długosza, oraz zdjęcia i pamiątkowe karty z urządzanych dla niego uroczystości imieninowych, świadczące o serdecznych relacjach panujących między dyrektorem muzeum a jego współpracownikami. Cennym uzupełnieniem wystawy są także filmy dokumentalne "Słony chleb" z 1958 r. oraz "Magnum Sal - Wieliczka" z 1976 r., pozyskane z Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi.
Żupy Krakowskie to przedsiębiorstwo królewskie powstałe pod koniec XIII wieku, obejmujące kopalnie soli kamiennej i warzelnie w Wieliczce i Bochni oraz składy solne. Przedsiębiorstwo działało przez blisko 500 lat, aż do pierwszego rozbioru Polski w r. 1772. Żupa krakowska była największym w dawnej Rzeczypospolitej zakładem przemysłowym i jednym z największych w Europie. Zorganizowany ruch turystyczny trwa w kopalni od końca XVIII wieku.
Powstałe w 1951 roku Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce mieści się w średniowiecznym Zamku Żupnym, posiada również stałą ekspozycję w kopalni. W czerwcu 2013 r. Zamek Żupny razem z kopalnią soli w Bochni został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W ten sposób razem z kopalnią soli w Wieliczce, która w rejestrze znajduje się od 1978 r., na liście jako "Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni" znalazły się wszystkie trzy obiekty związane z historycznym wydobyciem soli w Małopolsce.(PAP)
autor: Anna Pasek
hp/ agz/
