Posłowie z 7 państw, głównie z Europy Środkowo-Wschodniej, domagają się od komisarz ds. praw człowieka Rady Europy zbadania nierównego traktowania poszkodowanych przez nazistowskie Niemcy, jeśli chodzi o odszkodowania za straty powstałe w wyniku II wojny światowej.
Inicjatorem dokumentu jest poseł PiS Arkadiusz Mularczyk. "Wniosek został podpisany przez parlamentarzystów zgromadzenia delegacji po pierwsze polskiej, parlamentarzyści PiS i Kukiz go poparli, a także parlamentarzystów z delegacji ukraińskiej, litewskiej, słowackiej, czeskiej, armeńskiej i brytyjskiej" - powiedział Mularczyk we wtorek w rozmowie z PAP.
Dokument dotyka problemu braku ścieżki sądowej czy drogi prawnej do dochodzenia odszkodowań z tytułu strat, jakie poniesiono w wyniku II wojny światowej. Chodzi zarówno o ofiary działań wojennych, jak i pracowników przymusowych, wysiedlanych czy przetrzymywanych w obozach.
"Uprzejmie proszę o rozważenie możliwości zbadania sytuacji prawnej osób, które zostały poszkodowane przez narodowo-socjalistyczny reżim niemiecki, w szczególności z Europy Środkowej i Wschodniej, pod względem możliwości skorzystania z prawa do dochodzenia roszczeń w sposób niedyskryminujący" - czytamy w dokumencie, z którym zapoznała się PAP.
Wnioskodawcy argumentują, że konieczne jest określenie, czy europejskie prawo dotyczące praw człowieka przewiduje możliwość różnicowania kwot odszkodowania w zależności od narodowości beneficjenta, a nie od skali przestępstw, których byli ofiarami. Przekonują, że należy również ustalić, jakie środki prawne funkcjonują w ramach europejskiej konwencji o prawach człowieka dla ofiar II wojny światowej, dyskryminowanych przez prawo niemieckie, oraz jaka jest praktyka korzystania z przysługującego im prawa do dochodzenia roszczeń.
"Można powiedzieć, że to cała paleta przypadków ludzkich, dziesiątki tysięcy, setki tysięcy różnych spraw, ludzi, którzy nie mają prawa do sądu, gdzie mogliby dochodzić odszkodowania od państwa niemieckiego z tytułu zbrodni wojennych" - podkreślił Mularczyk.
We wstępie wniosku napisano o problemie "ciągłego rażącego łamania praw człowieka wobec ofiar niemieckiego reżimu narodowo-socjalistycznego, zwłaszcza tych z Europy Środkowej i Wschodniej". "Skala zbrodni popełnionych w czasie II wojny światowej przez władze Trzeciej Rzeszy była niewyobrażalna. Zostały popełnione wyjątkowo rażące naruszenia podstawowych praw człowieka, na skalę, jakiej nie widziała wcześniej społeczność międzynarodowa" - zaznaczono.
Przypomniano, że po II wojnie światowej Niemcy zawarli wiele umów dwustronnych z państwami Europy Zachodniej dotyczących reparacji wojennych, jednocześnie całkowicie ignorując ofiary z Europy Środkowej i Wschodniej. "Republika Federalna Niemiec uzasadniła swoją odmowę zaspokojenia roszczeń odszkodowawczych obywateli tych państw brakiem stosunków dyplomatycznych z nimi w tym czasie. Po 1990 r. władze i sądy niemieckie utrzymywały z kolei, że roszczenia ofiar były przedawnione z mocy ustawy" - czytamy.
We wniosku zwrócono uwagę, że problem zadośćuczynienia ofiarom II wojny światowej nie jest tylko kwestią historyczną, bo Republika Federalna Niemiec nadal wypłaca odszkodowania ofiarom, w szczególności z Europy Zachodniej, jednocześnie ignorując potrzebę nadania analogicznych praw ofiarom z Europy Środkowej i Wschodniej. Dzieje się tak - podkreślono - mimo że Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. wyraźnie zakazuje dyskryminacji.
"Roszczenie o zadośćuczynienie, które jest niepodważalne w ramach norm moralnych obejmujących cywilizowany świat, jest oczywistym oczekiwaniem wobec państwa niemieckiego jako politycznego i prawnego następcy byłego nazistowskiego agresora i okupanta" - napisano.
Wnioskodawcy mają nadzieję, że komisarz praw człowieka Rady Europy Dunja Mijatović przeprowadzi dochodzenie w tej sprawie i wskaże na braki w ustawodawstwie. Mularczyk zaprosił dyrektor biura komisarz do złożenia wizyty w Polsce i spotkania się z ludźmi poszkodowanymi w trakcie II wojny światowej, by pokazać, że nie jest to problem historyczny, a dotyczy osób żyjących.
Krzysztof Strzępka (PAP)
stk/ ron/ kar/aszw/
