Szczecin, 1945. Zniszczenia wojenne, widok od strony Odry, w tle Wały Chrobrego. Fot. PAP/CAF
73 lata temu Szczecin przejęła polska administracja. Dzięki wyobraźni i odwadze pionierów udało się odbudować miasto z wojennych zniszczeń – podkreślał prezydent Szczecina Piotr Krzystek.
Pod Pomnikiem Czynu Polaków symbolizującym trzy pokolenia polskich szczecinian w czwartek zebrali się pionierzy, kombatanci, władze miasta i województwa, aby uczcić 73. rocznicę przejęcia miasta przez polską administrację.
To szczególne wydarzenie, bo w historii miasta przełomowe – powiedział do zgromadzonych Krzystek. "Oto po straszliwej wojnie tutaj do Szczecina przyjeżdżają pierwsi Polacy, wyganiani, którzy tak naprawdę nie byli pewni swojej przyszłości, ale byli zdeterminowani. Właśnie wtedy 5 lipca 1945 r. ostatecznie prezydent Piotr Zaremba przejął kontrolę nad miastem" – dodał.
"Wtedy na ulicach było mnóstwo gruzów, brak prądu, żywności, brak komunikacji publicznej, pozrywane mosty, pociągi, które z Poznania do Szczecina jechały dwie lub trzy doby" – kontynuował Krzystek. "W tych warunkach przy ogromnym bałaganie - ponieważ grasowali szabrownicy, mieliśmy do czynienia z maruderami niemieckiej armii, mieliśmy Armię Czerwoną, która Szczecin traktowała jako miasto zdobyczne, w którym wszystko można było robić i w tych warunkach pierwsi pionierzy musieli sobie radzić" – dodał Krzystek.
Jak podkreślał prezydent, "Trzeba było wyobraźni, trzeba było odwagi, bo wszystko tutaj należało budować od początku i dzięki waszemu, drodzy pionierzy, zaangażowaniu, to się udało. Bo miasto to nie tylko drogi, mosty, ulice, wspaniałe budowle, ale to przede wszystkim ludzie i wtedy tym ludziom nie zabrakło determinacji i ducha" - dodał.
Tuż po zakończeniu przemówienia pod Pomnikiem Czynu Polaków wiązanki i kwiaty złożyli m.in. pionierzy i kombatanci, władze miasta i województwa i przedstawiciele wojska i policji.
Armia Czerwona zajęła Szczecin 26 kwietnia 1945 r. Jak podaje internetowa Encyklopedia Pomorza Zachodniego, zaraz po zajęciu miasta władzę objął w nim komendant wojenny Szczecina. Jego głównym zadaniem było zaprowadzenie ładu i porządku. Miał ona także pomagać w zaopatrzeniu ludności w żywność, opał i środki sanitarne oraz w organizowaniu administracji cywilnej, której pozostawał zwierzchnikiem.
Sowiecka komendantura wojenna naruszała jednak prawa ludności cywilnej, planowo wywożono do ZSRS majątek komunalny, prywatny i urządzenia przemysłowe.
Władze sowieckie nie zlikwidowały przejawów bandytyzmu i złodziejstwa ze strony oficerów i żołnierzy wojsk okupacyjnych. Administracja sowiecka nie była przyjazna wobec Polaków i ich administracji. Jej przedstawiciele nie wykonywali także postanowień konferencji międzynarodowych i opóźniali przekazanie wielu kluczowych obszarów w ręce polskie.
5 lipca 1945 r. po południu w ówczesnej siedzibie Komendanta Wojennego Szczecina w dzisiejszym urzędzie miasta nastąpiło oficjalne przekazanie władzy administracyjnej w cywilne ręce polskie. Sowiecki komendant formalnie przestał pełnić swoje funkcje. (PAP)
autor: Kacper Reszczyński
res/ krap/
