Julian Kulski. Fot. Wikimedia Commons
Odznaczenia Fundacji From the Depths dla Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie II wojny światowej, w tym roku przyznane zostaną wiceprezydentowi okupowanej Warszawy Julianowi Kulskiemu, jego żonie Eugenii oraz jej siostrze Zofii Zembrzuskiej.
Jak podkreślił w przesłanej PAP informacji prezes Fundacji From the Depths Jonny Daniels, ta uroczystość "to niezwykła okazja, aby uczcić zarówno ocalonych z Holokaustu, jak i tych, którzy ryzykowali życiem własnym oraz swoich rodzin, by ocalić Żydów". "Nasze pokolenie ma coraz mniej czasu, aby osobiście uhonorować oraz uczyć się od tych bohaterów. Mamy także obowiązek zadbać, aby ich losy nigdy nie zostały zapomniane" - podkreślił.
W tym roku odznaczenia From the Depths dla Sprawiedliwych im. Edwarda Mosberga, dla Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie II Wojny Światowej, przyznane zostaną po raz trzeci. Jednym z uhonorowanych zostanie wiceprezydent okupowanej Warszawy, zastępca Stefana Starzyńskiego i przyjaciel, Julian Spitosław Kulski.
W czasie okupacji pełnił podwójną rolę – administratora, który składał raporty okupantowi oraz prezydenta miasta, współpracującego z podziemiem. Dzięki działaniom Kulskiego tysiące obywateli pochodzenia żydowskiego uzyskało fałszywe tożsamości i miejsce zatrudnienia w strukturach miejskich. Był pierwszym zwierzchnikiem Ratusza, który odwiedził zwierzchnika Gminy Żydowskiej w getcie.
Uhonorowana zostanie także jego żona, Eugenia z Soleckich Kulska. W czasie okupacji prowadziła gospodarstwo ogrodnicze w Baniosze pod Warszawą, w którym dała schronienie Annie Katzner (Zofii Łozińskiej) oraz znalazła miejsce dla jej córki i zięcia. Z kolei jej siostra, Zofia z Soleckich Zembrzuska, która również otrzyma tegoroczne wyróżnienie, była pielęgniarką chirurgiczną w warszawskim Szpitalu Praskim p.w. Przemienienia Pańskiego. Ukrywała w swoim mieszkaniu znanego lekarza ze Lwowa, dr Leona Katznera (Jana Łozińskiego), razem z nim pracowała.
Jak podkreślił Daniels, "w tym roku nagrodzone zostaną osoby, które podczas Holocaustu uratowały łącznie około 3000 Żydów, jednak nigdy wcześniej nie zostały za to uhonorowane".
Ceremonia wręczenia odznaczeń From the Depths odbędzie się w niedzielę w warszawskiej Kinotece w Pałacu Kultury i Nauki. W wydarzeniu udział wezmą m.in. przedstawiciele Kongresu USA oraz wicemarszałek Knessetu Yehiel Hilik Bar. Jak podkreślił Daniels, "ich przyjazd do Polski to wyraz najwyższego uznania dla ocalałych z Holokaustu oraz polskich bohaterów".
Po uroczystości odbędzie się europejska premiera filmu "Destination Unknown" ("Cel nieznany") przedstawiająca historię ocalonego z Zagłady, 92-letniego Żyda z Krakowa Edwarda Mosberga. "Nie jestem już młodym człowiekiem, pokolenie ocalałych, takich jak ja, umiera każdego dnia. Musimy opowiadać nasze historie światu, mieć pewność, że nasze przesłanie nie będzie zapomniane" - podkreślił Mosberg, zwracając uwagę na konieczność upamiętnienia osób, które w czasie wojny pomagały prześladowanym Żydom. "To moja ostatnia wola, aby ci polscy bohaterowie zostali uhonorowani" - zaznaczył Mosberg. "Oni zrobili coś, czego ja bym nie zrobił – ryzykowali życie rodziny dla ratowania Żydów. My, Żydzi, musimy im teraz podziękować. Musimy ich uhonorować, okazać im szacunek i miłość" - dodał.
Edward Mosberg jest jednym z ostatnich, którzy przeżyli Płaszów i Mathausen. Przyczynił się do pogłębienia dialogu pomiędzy Żydami i Polakami, pracuje także nad promowaniem edukacji o Holocauście na świecie, pielęgnując pamięć o Zagładzie. W momencie wybuchu II wojny światowej miał 13 lat. Jego rodzina została wysłana do krakowskiego getta; po jego likwidacji matka trafiła do Auschwitz, gdzie została zamordowana, słuch o ojcu zaginął dużo wcześniej. Moseberga wraz z rodzeństwem zesłano do Płaszowa, a stamtąd do licznych nazistowskich obozów koncentracyjnych, m.in. Mathausen. W 1951 r. wraz z narzeczoną przybył do Nowego Jorku; obecnie mieszka w New Jersey.
W zeszłym roku odznaczenia im. Antoniny i Jana Żabińskich dla Polaków ratujących Żydów podczas II wojny (ówczesna nazwa odznaczeń, otrzymały siostry franciszkanki z Klasztoru Maryi, Natalia Jakoniuk wraz z rodziną oraz - pośmiertnie - rodzina Jana Kawczyńskiego
Celem fundacji From the Depths jest "budowanie wspólnej przyszłości między Polakami i Żydami". Współpracuje ona z osobami ocalałymi z Holokaustu oraz ze społecznościami żydowskimi z całego świata, szczególnie z Europy Wschodniej.(PAP)
autorka: Nadia Senkowska
nak/ wj/
