Szczecin: wystawa „Samotny strajk. Sierpień 1988” z okazji 30. rocznicy protestów

"Ważne dla mnie jest to, aby przypomnieć o zapomnianym, bardzo ważnym strajku, bo, mimo że dziesięć lat temu były bardzo huczne obchody po raz pierwszy, nie zakotwiczyły się w pamięci szczecinian. A pamiętajmy, że ten strajk dobił system i faktycznie od tamtej pory wszystko zaczęło się zmieniać" – powiedziała PAP w piątek kuratorka wystawy Agnieszka Kuchcińska-Kurcz. Dodała, że choć strajki miały niewielkie poparcie, to "tym większa pamięć i cześć" należy się ich uczestnikom.

Ekspozycja – jak podali organizatorzy – ma pokazać przede wszystkim samotność strajkujących oraz sprowokować do dyskusji na temat "wyjątkowości postaw buntu, protestu wobec totalitaryzmów" oraz "odwagi i determinacji, które są udziałem zawsze tylko bardzo niewielkiej części społeczeństwa".

W ramach wystawy po raz pierwszy pokazane zostały dokumenty Marynarki Wojennej, wykonującej sfingowane desanty na port podczas trwania strajku.

"Dla mnie to bardzo ważny wątek i nowy na tej wystawie, czyli – dlaczego i ile razy do Szczecina wpływały trałowce (okręty służące do oczyszczania akwenów z min i stawiania ich – PAP) w 1988 r. i udowodnienie, że właściwie było o krok od tragedii" – podkreśliła kuratorka wystawy.

Na planszach zaprezentowane zostały zdjęcia i dokumenty ze zbiorów prywatnych osób związanych z wydarzeniami Sierpnia'88 a także Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Przywołane są także sylwetki istotnych postaci zaangażowanych w strajk i w pomoc strajkującym. Do opisu wydarzeń dołączone zostały relacje świadków.

Oprócz materiałów strajkowych są też dokumenty pokazujące codzienne życie miasta, niezainteresowanego protestami, a także zdjęcia, dokumenty i relacje pokazujące działania władz próbujących stłumić strajk.

Jeden ze współorganizatorów strajku w porcie, późniejszy minister spraw wewnętrznych, Andrzej Milczanowski podczas wernisażu wystawy powiedział, że nie należy mówić o "osamotnionym strajku", ale o "strajkach"- także na Śląsku, w Gdańsku czy w Stalowej Woli.

"Jakiż był ten strajk szczeciński? Był trudny i specyficzny. Po pierwsze, ze względu na zgoła niewielkie uczestnictwo zakładów pracy w samym Szczecinie, nie mówiąc o kraju, ale również pamiętajmy o różnego rodzaju naciskach i zagrożeniach ze strony władzy" – powiedział Milczanowski. Przypomniał m.in. milicyjną blokadę portu i wpływające do kanałów portowych trałowce.

Mówiąc o skutkach protestów, Milczanowski zaznaczył, że 31 sierpnia 1988 r. "wysoki przedstawiciel rządu, gen. Kiszczak oraz ówczesny sekretarz Komitetu Centralnego (PZPR) Stanisław Ciosek spotkał się z Lechem Wałęsą w obecności i przy udziale biskupa Jerzego Dąbrowskiego". "To było pierwsze spotkanie od stanu wojennego, które zainicjowało Okrągły Stół" - powiedział Milczanowski.

W 1988 r. w Szczecinie i innych miastach Polski doszło do strajków przeciw komunistycznej władzy. 5 maja 1988 r. pracownicy Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej, solidaryzując się ze strajkującymi robotnikami Nowej Huty, przystąpili do protestu, domagając się podwyżek płac. 22 czerwca strajkujący wystąpili w obronie zwolnionych liderów majowego wystąpienia. Kolejna fala protestów w Szczecinie rozpoczęła się 17 sierpnia w szczecińskim porcie. Strajkujący domagali się m.in. legalizacji "Solidarności", podwyżki płac i przywrócenia do pracy pracowników Zarządu Portu zwolnionych za działalność solidarnościową. Strajk szczeciński został ostatecznie przerwany 3 września. Uczestniczyło w nim łącznie około 3 tys. osób.

Materiały wykorzystane na wystawie pochodzą ze zbiorów m.in. Muzeum Narodowego w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy, Archiwum Państwowego w Szczecinie, Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni, Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie, Książnicy Pomorskiej, 8. Flotylli Obrony Wybrzeża, a także Jana Tarnowskiego i Edwarda Radziewicza.

Wystawę na pl. Solidarności będzie można oglądać do 15 października br.(PAP)

autorka: Elżbieta Bielecka

emb/ pat/