„Jedynie czyn ma znaczenie” - mawiał Józef Piłsudski - współtwórca niepodległości Polski, którego słowa przypomniano we wtorek w Warszawie na wernisażu w siedzibie IPN. Tematem ekspozycji są 75-letnie dzieje i misja Instytutu Piłsudskiego w Ameryce.
Wystawę "Instytut Piłsudskiego w Ameryce – historia i zbiory polskiej instytucji w Nowym Jorku", która prezentuje zasoby placówki i jej znaczenie dla polskiej kultury, można oglądać do 4 października br. w Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" im. Janusza Kurtyki w Warszawie.
"Dla Instytutu Pamięci Narodowej jest to dzień bardzo ważny. Możemy zaprezentować, tutaj w sercu Warszawy, kawałek, a może coś więcej, dorobek naszych rodaków zza oceanem. Wiele lat temu stworzyli tam okruch wolnej Polski, kilka tysięcy (kilometrów) stąd tworzyli podstawy tego instytutu w czasie drugiej wojny światowej" - powiedział prezes IPN, Jarosław Szarek, podczas wernisażu.
Przypomniał też, że w 1943 r., gdy powstawał Instytut Piłsudskiego, dla wielu z jego twórców stawało się jasne, że po wojnie Polska straci wolność i - jak mówił - będzie Polską tylko z nazwy. "Możemy się różnić, proszę państwa, ale jest dla nas jasne, że Józef Piłsudski jest symbolem niepodległej Polski. Człowiekiem, który całe życie o tę niepodległą Polskę walczył" - podkreślił Szarek. Zwrócił też uwagę na inspiracje działalnością Piłsudskiego dla wielu Polaków, w tym emigrantów w Stanach Zjednoczonych.
"Emigracja to jest tęsknota za ojczyzną i domem rodzinnym, bo to jest obce środowisko i trzeba wielkiej siły i determinacji, żeby tam zostać" - mówił prezes IPN, dodając, że ludzie związani z IP w Ameryce są strażnikami pamięci.
Mottem całej ekspozycji są następujące słowa marszałka Piłsudskiego: "Jedynie czyn ma znaczenie. Najlepsze chęci pozostają bez skutku, o ile nie pociągają za sobą następstw praktycznych".
Wernisaż zgromadził wielu gości; obecna była m.in. dr Iwona Korga, która kieruje pracami Instytutu Józefa Piłsudskiego, a także dr Krzysztof Langowski z Archiwum IPN, który wygłosił wykład pt. "75 lat działalności Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku w służbie Ojczyzny i Polaków".
"Ta wystawa nie była łatwa do przygotowania. 75 lat i 10 plansz i pomysł jeszcze, żeby pokazać mniej a lepiej, więc musieliśmy dokonać dużych cięć i wybrać to, co najistotniejsze" - powiedziała dr Korga. Wyraziła także nadzieję, że ekspozycja, która przede wszystkim przedstawia historię ludzi tworzących Instytut Piłsudskiego, zostanie pokazana w wielu miejscach w Polsce.
Uzupełnieniem wykładu dr. Langowskiego, który mówił m.in. o sytuacji piłsudczyków odsuniętych od wpływów przez gen. Władysława Sikorskiego, było wystąpienie dyrektora Wojskowego Biura Historycznego Sławomira Cenckiewicza. Badacz przypomniał m.in. o początkach Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku.
Ekspozycja w IPN przedstawia dzieje i misję Instytutu Piłsudskiego w Ameryce, m.in. to, że ma ona charakter naukowo-edukacyjny i nie przynosi dochodów. Placówka ta powstała 4 lipca 1943 r. w Nowym Jorku - jak czytamy - "z inicjatywy wybitnych Amerykanów polskiego pochodzenia i emigrantów wojennych z Polski, ludzi, dla których czyn miał znaczenie". Wymienieni są Franciszek Januszewski, Maksymilian Węgrzynek, Stefan Łodzieski, Wacław Jędrzejewicz, Ignacy Matuszewski i Henryk Floyar-Rajchman.
"Od dziesięcioleci instytut służy Polonii amerykańskiej w Polsce; dzięki codziennej pracy kilku pokoleń zbudowano placówkę, która kultywuje pamięć o polskiej kulturze i historii" - głosi jedna z plansz, na której przypomniano także, że misją Instytutu są "działania zgodne z ideami niepodległościowymi Józefa Piłsudskiego".
Widzowie, którzy odwiedzą stołeczny "Przystanek Historia", znajdą na planszach nie tylko komentarze historyczne i informacje np. o kolekcjach archiwalnych instytutu, ale również będą mogli obejrzeć fotografie dzieł sztuki w nim zgromadzonych. Wśród nich jest np. zdjęcie obrazu Wojciecha Kossaka przedstawiającego Józefa Piłsudskiego na jego ulubionej klaczy o wdzięcznym imieniu Kasztanka, a także zdjęcie zegara, również z Piłsudskim na Kasztance.
Wiele fotografii przedstawia także działalność, w tym bieżącą, Instytutu Piłsudskiego, a także wizyty polityków m.in. przywódcy Solidarności i b. prezydenta Lecha Wałęsy (1991 r.), a także, w ostatnich latach, prezydenta Andrzeja Dudy (2015 r.) i premiera Mateusza Morawieckiego (2017 r.).
Ekspozycja została przygotowana przez Biuro Edukacji Narodowej IPN (m.in. redakcja i projekt graficzny) oraz Instytut Józefa Piłsudskiego (scenariusz). Więcej informacji o wystawie można odnaleźć na stronie internetowej Instytutu Pamięci Narodowej - www. ipn.gov.pl. (PAP)
nno/aszw/
