Krytyczna edycja pełnego tekstu "Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią" ukazała się nakładem Wydawnictwa "Poznańskie Studia Polonistyczne". Dzieło odnalazł, wraz z innymi unikatowymi tekstami, w Bibliotece Uniwersyteckiej w Erlangen poznański naukowiec prof. Wiesław Wydra
Publikacja „Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania... Nieznany drukowany przekaz Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią z 1542 r. wydał Wiesław Wydra" ma swoją oficjalną premierę w środę.
Określana jako szczyt polskiej poezji średniowiecznej "Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią" anonimowego twórcy, wzorowana była na łacińskim utworze "Dialogus magistri Policarpi cum Morte" z XIV wieku. Dotąd niepełny, liczący 498 wersów, tekst dzieła znany był jedynie z pochodzącego z ok. 1463 roku i zaginionego w czasie II wojny światowej rękopisu Biblioteki Seminaryjnej w Płocku.
Odnaleziona przez poznańskiego naukowca w niemieckiej bibliotece, drukowana w 1542 r. humorystyczna wersja tego utworu nosi tytuł "Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania, książki wyborne ku polepszeniu żywota ludzkiego użyteczne, w których ukazuje srogości i gorzkość jej. Teraz nowo nieco przydano". Liczy 916 wersów. Składa się z dwóch połączonych ze sobą części: Rozmowy mistrza Polikarpa (Polikarda) ze Śmiercią i opowieści-dialogu Śmierci z Kmotrem.
Jak powiedział PAP prof. Wiesław Wydra z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w książce znaleźć można transkrypcję całego tekstu - na stronach nieparzystych jest transkrypcja, na parzystych - "obfite objaśnienia". Potem jest zestawienie wersji płockiej rękopisu z wersją drukowaną. Dołączony jest też, w formie osobnej książeczki, reprint odnalezionego dzieła.
Naukowiec przyznał, że nie spodziewał się, iż jego ujawnione kilka miesięcy temu odkrycie wywoła takie zainteresowanie. "Wiedziałem, że znalazłem bardzo ważny tekst, ale myślałem, że to interesuje najwyżej paru profesorów w Polsce. Dlatego byłem zaskoczony powszechnym zainteresowaniem, także medialnym, towarzyszącym temu odkryciu. Widziałem, że o znalezisku wypowiedział się nawet premier Morawiecki" - powiedział prof. Wydra.
W lipcu naukowiec mówił PAP, że odnaleziony, drukowany przekaz utworu "to najprawdziwszy biały kruk, niezwykłe cymelium, o którym żadnemu mediewiście chyba nigdy nie przyszłoby nawet skrycie pomarzyć".
W opinii poznańskiego naukowca wiele wskazuje na to, że redaktorem drukowanej wersji dzieła był Mikołaj Rej, który przerobił, zmodernizował i rozszerzył krążący w rękopisach tekst. Jego zdaniem znalezisko otwiera "nowy okres w badaniach nad +Rozmową mistrza Polikarpa ze Śmiercią+".
Wraz z tekstem "Rozmowy..." prof. Wiesław Wydra odnalazł też dziewięć innych, świetnie zachowanych, unikatowych polskich druków z XVI w., wśród nich unikatowy egzemplarz książki "Frantowe prawa", który w formie fotografii jest już w sprzedaży.
Nad pozostałymi drukami pracują różni poznańscy naukowcy, część z nich zostanie opublikowana jeszcze w tym roku. To m.in. "Rozmowa Śmierci z szewcem, piekarzem, karczmarką".
„To zupełnie nieznany tekst, również prawdziwa bomba. Aleksander Brueckner w inwentarzu księgarni Macieja Szarffenberga z 1547 roku przypisał tytuł +Śmierć z szewcem rozmawia+ Mikołajowi Rejowi - obecnie ten domniemany tytuł pojawia się w każdej bibliografii tego twórcy. Wygląda na to, że to ten właśnie tekst. Jednak moim zdaniem nie jest to rzecz napisana przez Reja" - powiedział PAP prof. Wydra.
Opracowywane jest też wydanie "Judicium na wieczne czasy, trwałe, prawdziwe a krotochwilne".
"Od XV wieku przez następne stulecia panowała mania wydawania prognostyków - kalendarzy przepowiadających różne wydarzenia w następnym roku. To Judicium znalazłem wraz z tekstem "Rozmowy" i jest kpiną z tych wszystkich niezmiernie popularnych wówczas prognostyków. Taki typ literatury to niezwykła rzadkość" - wyjaśnił naukowiec.
Prof. Wydra przyznał, że wszystkie odnalezione w bibliotece w Erlangen teksty mają ogromne znaczenie dla badań nad staropolską literaturą, kulturą i ówczesnym polskim drukarstwem. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ agz/
