Urodził się 4 kwietnia 1914 r. w Warszawie. Przed wybuchem II wojny światowej ukończył architekturę na Politechnice Warszawskiej oraz kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie. Działał także w Związku Harcerstwa Polskiego.
Po wybuchu wojny dowodził plutonem saperów w 8. Dywizji Piechoty, następnie wstąpił do Szarych Szeregów i do Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej. Podczas okupacji niemieckiej w Warszawie działał w konspiracji, tworząc m.in. Grupy Szturmowe w Szarych Szeregach.
Szare Szeregi dowiodły swoich umiejętności w słynnej Akcji pod Arsenałem 26 marca 1943 r. Biorący w niej udział harcerze wchodzili w skład Oddziału Specjalnego „Jerzy”, nad którym dowództwo od 1942 r. pełnił Białous. Pod tym kryptonimem, pochodzącym od pseudonimu Białousa, kryły się Grupy Szturmowe funkcjonujące jako oddział dyspozycyjny Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Określano je również kryptonimem Wisła.
Autorka monografii batalionu „Zośka”, Anna Borkiewicz-Celińska, napisała: „Wybór Ryszarda Białousa na dowódcę warszawskich Grup Szturmo¬wych wydaje się [...] wyborem nie tylko właściwym, ale przede wszystkim naturalnym. Oficer rezerwy, saper, od początku wojny czynnie uczestniczący w walce z Niemcami, mający doświadczenie praktyczne i przygotowanie teoretyczne do rozpoczynającego się nowego etapu walki bieżącej. A przy tym mający za sobą długoletnią aktywną pracę w harcerstwie, znajomość dawną i bliską z działaczami harcerskimi tej klasy co Aleksander Kamiński”.
Białous jako dowódca batalionu „Zośka”
1 września 1943 r. „Jerzy” wydał rozkaz zmiany nazwy oddziału: „Z dniem dzisiejszym oddział Szarych Szeregów noszący nazwę OS +Wisła+ zostaje przekształcony na Baon Szarych Szeregów Kedywu KG +Sztuka 90+ dla uczczenia bohaterskiej śmierci na polu walki poległego dowódcy śp. Tadeusza +Zośki+ przyjmujemy go na patrona baonu, którego nazwa zostaje ustalona na Baon Szarych Szeregów +Zośka+”.
Rodząca się legenda oddziału i jego elitarny charakter spowodował przeniesienie go pod bezpośrednią komendę Głównej Kwatery Szarych Szeregów.
Białous w Powstaniu Warszawskim
W Powstaniu Warszawskim kpt. Białous wraz z batalionem „Zośka” przeszedł szlak bojowy przez Wolę, Starówkę, Śródmieście, Czerniaków i Mokotów. Był także dowódcą Brygady Dywersyjnej „Broda 53”.
W zrywie batalion stracił 360 żołnierzy, co stanowiło ok. 70 proc. pierwotnego stanu. W swoich wspomnieniach Białous próbował odpowiedzieć na pytanie, co pomimo tak dramatycznych strat i przygniatającej przewagi technicznej przeciwnika sprawiło, że zryw trwał tak długo. „Co było tym cementem, który łączył nas wszystkich? Co było tą więzią, która powodowała, że nawet ciągnęli za oddziałem. Cementem tym było bezsprzecznie najwyższe koleżeństwo, którego żywym dowodem byliście Wy wszyscy, polegli, dalecy a tak bliscy Przyjaciele”.
85 lat temu powołano Szare Szeregi – konspiracyjną organizację Związku Harcerstwa Polskiego
Wspomnienia Białousa zawarte w książce „Walka w pożodze” są uważane przez znawców tematu za jedno z najważniejszych świadectw Powstania. „Nie są one historią, lecz osobistym przeżyciem. Są prawdziwe, aczkolwiek pisane całkiem subiektywnie, z tej perspektywy, z jakiej patrzeć może d-ca batalionu biorący sam udział w walce, a więc widzący krąg ograniczony, mimo iż zna całość zadania czy operacji” – pisał Białous, który za swoją walkę z niemieckimi okupantami został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy oraz – trzykrotnie – Krzyżem Walecznych.
Losy Białousa po Powstaniu
Po upadku zrywu Białous trafił do obozów jenieckich w Niemczech. Po uwolnieniu przez oddziały brytyjskie z Oflagu Sandbostel został przydzielony do polskiego Obozu Zbornego nr 1 w Paryżu, a od października 1945 r. był oficerem 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wraz z 1. Dywizją Pancerną sprawowała pełnię władzy w polskim sektorze okupacyjnym w ramach brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec od maja 1945 do maja 1947 r.
Jednocześnie kontynuował działalność w polskim ruchu harcerskim. Od 1945 r. wchodził w skład Rady Starszyzny ZHP w Niemczech jako komendant harcerstwa męskiego w Niemczech, a po przeniesieniu się do Londynu (1946) był w latach 1947 –1948 Naczelnikiem Harcerzy poza Granicami Kraju.
Białous na emigracji
W 1948 r. wyjechał do Argentyny i osiadł w Neuquèn – stolicy prowincji o tej samej nazwie w Patagonii u podnóża Andów. Nadzorował budowę lotniska w Quillén, założył miasto-uzdrowisko Caviahue, przez kilka lat był ministrem ds. planowania i rozwoju w rządzie prowincji Neuquén oraz dyrektorem generalnym zarządu dróg i energii elektrycznej w Patagonii.
W 1960 r. był również współzałożycielem Biblioteki Polskiej w Buenos Aires.
Antykomunizm Białousa
To, że Białous nie mieszkał w Polsce, było efektem rządzenia krajem przez komunistów. Sam był antykomunistą, po wojnie inwigilowanym przez funkcjonariuszy UB, a następnie SB. To właśnie o Białousa ubecy pytali m.in. Jana Rodowicza „Anodę”, który został aresztowany w wigilię 1948 r, a następnie prawdopodobnie przez nich zamordowany.
Białous przyjechał do Polski w 1974 r. Była to jego pierwsza i ostatnia oficjalna wizyta w kraju po wojnie. Spotkał się wówczas ze swoimi podkomendnymi, ale także z gen. Zygmuntem Berlingiem.
Długie bitwy o godzinę „W”. Pamięć o Powstaniu w perspektywie
Przed przejściem na emeryturę w 1983 r. założył jeszcze pierwszy w Argentynie klub biathlonowy, zdobył kilka dziewiczych szczytów w Andach i zainicjował powołanie Wydziału Balneologii na Uniwersytecie Cuyo.
Zmarł 24 marca 1992 r. w Neuquèn i został pochowany na miejscowym cmentarzu.
Sprowadzenie szczątków Białousa do Polski
Inicjatorami sprowadzenia szczątków Białousa byli jego krewni oraz Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. Uroczysty pogrzeb odbył się 31 lipca 2019 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Białous spoczął wśród towarzyszy broni w kwaterze Batalionu AK „Zośka”. (PAP)
