Józef Piłsudski odznacza Tadeusza Jeziorowskiego i innych obrońców Płocka, Płock 10 kwietnia 1921. Źródło: Wikimedia Commons
Z okazji 100. rocznicy odznaczenia Płocka Krzyżem Walecznych przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, 25 września odbędzie się tam gra edukacyjna poświęcona obronie miasta przed armią bolszewicką w 1920 r. Jej uczestnicy, harcerze, poznają przebieg bitwy i losy obrońców.
Jak informuje organizator wydarzenia - oddział Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) w Warszawie, gra miejska „Obrona Płocka 1920” odbędzie się we współpracy z Liceum Ogólnokształcącym im. Władysława Jagiełły w Płocku oraz tamtejszym Stowarzyszeniem Historycznym im. 11 Grupy Operacyjnej NSZ, które "uświetni wydarzenie elementami rekonstrukcji historycznej".
"Tegoroczna rozgrywka upamiętni 100. rocznicę odznaczenia miasta Krzyżem Walecznych przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego" - zapowiedział IPN, dodając, iż będzie to kolejna edycja przedsięwzięcia. Jak przekazano w informacji, autorem gry poświęconej obronie Płocka przed bolszewikami w sierpniu 1920 r. jest Andrzej Kryński z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Warszawie.
"Gra została opracowana na fińską aplikację mobilną ActionTrack na smartfony. Uczestnicy, prowadzeni płockimi ulicami, parkami i placami, podążać będą śladami burzliwych dni sierpnia 1920 r. Korzystając z nowoczesnej technologii edukacyjnej – łącząc aktywność fizyczną z edukacją historyczną – poznają przebieg zmagań żołnierzy i mieszkańców Płocka z atakującymi miasto oddziałami bolszewickimi oraz losy jego słynnych obrońców: Marceliny Rościszewskiej, Tadeusza Jeziorowskiego, Alberta de Buré, Janusza Mościckiego i wielu innych" - wyjaśnił IPN w anonsie wydarzenia.
W tegorocznej edycji „Obrony Płocka 1920”, jak zaznaczono w zapowiedzi, wezmą udział płoccy harcerze - miejscem startu i zakończenia gry, zaplanowanej na najbliższą sobotę, 25 września, będzie budynek liceum, przy czym właściwą rozgrywkę poprzedzi wstęp historyczny, który rozpocznie się o godz. 10.
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów "Minister", "Wawel" i "Stefan Batory", które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.
Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. Jedną z organizatorek cywilnej obrony miasta była Marcelina Rościszewska. Jako przewodnicząca Służby Narodowej Kobiet Polskich zorganizowała w prowadzonej przez siebie żeńskiej Szkole Udziałowej szpital polowy oraz punkt żywieniowy, a jej uczennice były m.in. sanitariuszkami. Mjr Janusz Mościcki był dowódcą obrony przyczółka mostu przez Wisłę, a kpt Albert de Buré, francuski oficer, który przybył do Polski z armią gen. Józefa Hallera, przygotował plan fortyfikacji miasta. Jednym z najmłodszych jego obrońców był 12-letni Tadeusz Jeziorowski, a najmłodszym poległym w walkach z bolszewikami 14-letni harcerz Antolek Gradowski.
W zajętej części Płocka bolszewicy dopuszczali się zbrodni, jak rozstrzelanie 22 pacjentów tamtejszego Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym na ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców miasta atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.
Marszałek Józef Piłsudski podczas wizyty w Płocku 10 kwietnia 1921 r. odznaczył obrońców miasta - 15 oficerów oraz 64 innych żołnierzy i cywilów, w tym harcerzy - Orderami Virtuti Militari i Krzyżami Walecznych. Uhonorował także Płock, który jako miasto-bohater otrzymał Krzyż Walecznych.
Podczas wizyty w Płocku marszałek Józef Piłsudski powiedział m.in.: "Straszne to były ofiary, jakimi zapłaciliście za tę świętą jedność z żołnierzem polskim. Nie wolne były od nich dzieci i ciała kobiet. Lecz dopełniła się rzecz wielka, żołnierz polski poznał, że ma brata w społeczeństwie. Dziś, kiedy mianowałem miasto Płock żołnierzem, kiedy pasowałem Płock na rycerza, dziękuję wam i za obronę, i za spełnienie mych usilnych dążeń".
Płock jest drugim obok Lwowa miastem, które w uznaniu bohaterstwa w odparciu ataku armii bolszewickiej w 1920 r. otrzymało odznaczenie wojskowe, przy czym Lwów został odznaczony Orderem Virtuti Militari. (PAP)
mb/ dki/
