Międzynarodowa ekipa archeologów pracująca w Wilnie poinformowała w czwartek o odkryciu bimy - najświętszej części głównej synagogi miasta, nazywanej Starą Synagogą albo Synagogą Wielką. Bożnicę spalili Niemcy, a Sowieci postawili w jej miejscu przedszkole.
Burmistrz Wilna Remigijus Szimaszius zapowiada, że zostanie ono zburzone i miejsce bożnicy postawionej w XVII wieku stanie się miejscem upamiętniającym sławną niegdyś Starą Synagogę. Na terenie kompleksu synagogalnego w środku dzielnicy żydowskiej swoją siedzibę miały władze kahału (gminy żydowskiej) i kahalne więzienie.
Władze Wilna w zeszłym roku zamknęły szkołę, która zajęła miejsce po przedszkolu, i prace rozpoczął tam litewsko-izraelsko-amerykański zespół archeologów, opłacany głównie ze środków litewskiego funduszu w związku z żydowskim mieniem komunalnym przejętym przez Niemców, a potem przez Związek Sowiecki.
Wilno było głównym skupiskiem Żydów na Litwie, stanowiących w końcu XIX wieku 42 proc. mieszkańców miasta. Dzięki swym uczonym rabinom zasłynęło jako Jerozolima Północy.
Bima to najczęściej czworoboczne lub ośmioboczne podwyższenie, otoczone balustradą lub kratą w środkowej części sali modlitw. Służy jako podium, z którego odczytuje się Torę i prowadzi modlitwy. Na bimie zwykle znajduje się pulpit na Torę.
Opowiadając o odkryciu, szef ekipy archeologów Jon Seligman z izraelskiej służby starożytności, powiedział, że XVIII-wieczna bima z brązowych i zielonych cegieł, z czterema kolumnami, stanie się centralnym punktem przyszłej wystawy.
Burmistrz Szimaszius zapowiedział powstanie w ciągu pięciu lat memoriału z synagogalnymi dziełami sztuki. W 2023 roku Wilno będzie obchodzić 700. rocznicę poświadczenia swego istnienia w dokumentach.
Gmina żydowska powstała w Wilnie w XVI w. W XVIII w. miasto stało się jednym z najważniejszych centrów nauki talmudycznej. W XIX w. powstała złożona z 7 tys. woluminów Biblioteka Straszuna, przekazana gminie żydowskiej. Przy bibliotece działało archiwum gromadzące materiały do dziejów Żydów w Polsce. Pod koniec XIX wieku Wilno było ośrodkiem żydowskiego ruchu socjalistycznego, powstała tam m.in. lewicowa, antysyjonistyczna żydowska partia pracy Bund, a w parę lat później w Wilnie skupił się też rosyjski ruch syjonistyczny. Do wybuchu II wojny światowej w mieście działało 110 bożnic i domów modlitwy. (PAP)
klm/ kar/
