Mural w Szczecinie namalowany w hołdzie Żołnierzom Wyklętym. Fot. PAP/M. Bielecki
Murale stały się w ostatnich latach popularną formą upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych. Wielkoformatowe grafiki na ścianach budynków pojawiły się m. in. w Łodzi i Poznaniu. Konkurs na mural upamiętniający Czerwiec’76 w Radomiu ogłosił też prezydent tego miasta.
Mural, który powstanie w Radomiu, ma upamiętniać przypadającą w przyszłym roku 40. rocznicę protestu robotniczego w tym mieście. 25 czerwca 1976 r. na ulice Radomia w proteście przeciwko planowanych przez rząd podwyżkom cen żywności wyszło 20-25 tys. ludzi.
Organizatorzy konkursu czekają na zgłoszenia do 20 września. Autor zwycięskiego projektu otrzyma nagrodę w wysokości 5 tys. zł. Prace oceniać będzie m.in. wybitny malarz Edward Dwurnik. Obraz ma mieć łączną powierzchnię ok. 300 m kw. Powstanie na dwóch ścianach dziesięciopiętrowego wieżowca, znajdującego się, w pobliżu miejsca, gdzie w czerwcu 1976 r. protestowali robotnicy. Tuż przy budynku znajduje się pomnik – tablica upamiętniająca czerwcowy protest.
Główny organizator konkursu, prezydent Radomia Radosław Witkowski podkreśla, że odsłonięcie muralu będzie jednym z elementów przyszłorocznych obchodów 40. rocznicy radomskiego protestu robotniczego. „Chcemy promować Radom i Czerwiec’76 poprzez nowoczesną narrację” - mówi. „Postawiliśmy sobie za cel pokazanie Czerwca’76 w sposób nowoczesny, spektakularny, zrozumiały również dla młodego odbiorcy” – dodaje dyrektor kancelarii prezydenta Mateusz Tyczyński.
Murale stały się w ostatnich latach popularną formą upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych. W 2011 r. w Poznaniu na elewacji jednej z kamienic powstał mural ku czci ofiar Czerwca’56 w 55. rocznicę robotniczego zrywu. Pomysłodawcą i wykonawcą graffiti był jeden z kibiców Lecha Poznań. Z inicjatywy kibiców w 2013 roku w Pile powstał patriotyczny mural poświęcony Żołnierzom Wyklętym.
W tym roku na jednej z pilskich szkół pojawił się mural upamiętniający polskich lotników, bohaterów Bitwy o Anglię. Witold Pilecki i Danuta Siedzikówna „Inka” i powstańcy warszawscy są bohaterami patriotycznego muralu, który w 2013 roku powstał na budynku komendy hufca ZHP w Kaliszu. Na ulicach Gniezna w 2013 roku powstała seria murali historycznych poświęconych powstaniu wielkopolskiemu.
"Dzieci Bałut - murale pamięci" to łódzki projekt, który w nowatorski sposób opowiada historię dzieci polskich, żydowskich i romskich z Litzmannstadt Getto. Na podstawie archiwalnych fotografii dzieci na ścianach budynków na łódzkich Bałutach, gdzie w czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli getto, powstało już 17 naturalnej wielkości malowideł tworzących "Ścieżkę Murali Pamięci".
Pierwsze malowidła pojawiły się w 2012 r. dla upamiętnienia 70. rocznicy Wielkiej Szpery. W trakcie tej akcji wysiedleńczej od 5 do 12 września 1942 r. do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem wywieziono z Litzmannstadt Getto ponad 15 tys. osób - w tym niemal wszystkie dzieci poniżej 10. roku życia i osoby powyżej 65 lat. Projekt będzie w tym roku kontynuowany.
„W sierpniu na ścianach bałuckich budynków powstaną kolejne cztery murale - trzy z wizerunkami dzieci żydowskich i jeden przedstawiający polskie dziecko” - powiedziała PAP Katarzyna Tośta ze Stowarzyszenie "Na co dzień i od święta", które realizuje projekt.
W sierpniu 2005 r., w 25. rocznicę rozpoczęcia strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 r., odsłonięto siedem murali namalowanych na filarach wiaduktu w centrum Gdańska. Autorami malowideł było dwóch gdańskich artystów Piotr Szwabe oraz Tomasz Zabrocki. Inspiracją do wykonania prac były archiwalne zdjęcia z sierpniowego strajku przedstawiające m.in. zawiązanie się komitetu strajkowego, stoczniową drukarnię, rozmowy z komisją rządową oraz podpisanie Porozumień Sierpniowych. Cykl zamykał mural ukazujący obalenie muru berlińskiego.
Sześć z siedmiu malowideł przetrwało do dziś, choć w momencie odsłaniania malowideł autorzy szacowali, że murale będzie można oglądać mniej więcej przez 6-7 lat - tyle zdaniem artystów wynosiła trwałość użytych przez nich farb. „Jeden z murali zostało zamalowany kilka lat temu, w czasie remontu” – powiedział PAP Szwabe.
W Szczecinie jest kilka murali poświęconych Żołnierzom Wyklętym. Największe wrażenie robi patriotyczny mural o długości ponad 20 metrów i wysokości ponad dwóch metrów. Widnieje na nim m.in. wizerunek rotmistrza Witolda Pileckiego. Malowidło wykonali artyści ze Stowarzyszenia Kibiców Pogoni Szczecin „Portowcy” i Patriotycznej Pogoni.
W Białymstoku kilka lat temu powstał mural upamiętniający ofiary deportacji na Wschód. Namalowano go na ścianie jednego z magazynów wojskowych przy ul. Węglowej, gdzie w przyszłości ma się mieścić Muzeum Pamięci Sybiru. Mural w czarno-białej kolorystyce przypomina wyłaniający się z ciemności pociąg, w światłach którego widać unoszące się w powietrzu nasiona dmuchawców, co ma symbolizować ulotność ludzkich losów. Jego autorem jest Jerzy Muszyński. Projekt muralu został wybrany w konkursie ogłoszonym przez Muzeum Wojska w Białymstoku.
Coraz więcej murali o tematyce historycznej powstaje w Wiźnie, wsi położonej niedaleko Łomży (Podlaskie). Inicjatorem ich powstawania jest Stowarzyszenie Wizna'39. Odwiedzający wieś mogą podziwiać powstały w tym roku mural upamiętniający rodziny z Wizny wywiezione na Sybir. Przedstawia on pociąg z czerwoną gwiazdą, rodziny wywożonych na Sybir oraz dziecko wyglądające przez okno zza firanki. (PAP)
ilp/ rpo/ szu/ res/ aks/ swi/ kow/ par/
