Gmach Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od strony ul. Zamenhofa na warszawskim Muranowie. Fot. PAP/Albert Zawada
W Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN rozpoczęła się jedenasta edycja konkursu, w którym wyróżniane są osoby, organizacje i instytucje działające na rzecz ochrony pamięci o historii polskich Żydów oraz budowania relacji polsko-żydowskich.
„Pretendenta do nagrody może zgłosić każdy za pośrednictwem elektronicznego formularza zamieszczonego na stronie internetowej muzeum. Kandydaturę należy wysłać do 24 sierpnia. Uroczysta gala wręczenia nagród odbędzie się 28 października” – poinformowała PAP Olga Kaliszewska, główna specjalistka ds. współpracy z mediami Muzeum POLIN.
Celem konkursu jest promocja postaw i działań zgodnych z misją muzeum. Laureatami nagrody są społecznicy pielęgnujący pamięć o historii polskich Żydów oraz przyczyniający się do kształtowania wspólnej przyszłości, wzajemnego zrozumienia i szacunku.
Muzeum POLIN poszukuje osób, które w ostatnich latach wykazały się ważnym, niezwykłym działaniem, postawą, dziełem czy wystąpieniem o istotnym wpływie na społeczną świadomość budowania relacji polsko-żydowskich oraz historii polskich Żydów.
Konkurs Nagroda POLIN składa się z dwóch etapów. Pierwszy polega na przyjmowaniu i weryfikowaniu zgłoszeń, w kolejnym finalistów i laureata konkursu wyłania kapituła przyznająca nagrodę główną oraz wyróżnienia. W jej skład wchodzą przedstawiciele świata nauki, kultury i organizacji pozarządowych. Dyrektor muzeum przyznaje także Nagrodę Specjalną oraz Nagrodę w kategorii Kultura i Media. Łączna pula nagród wynosi około 100 tys. złotych.
W konkursie może wziąć udział każda osoba lub instytucja – zarówno publiczna, jak i prywatna – która w ostatnich latach zrealizowała ważne, niekonwencjonalne, inspirujące działania na rzecz upamiętnienia historii Żydów w Polsce.
Dotychczas wśród 58 finalistów i finalistek znaleźli się nauczyciele, artyści, regionaliści, bibliotekarki, działaczki i działacze społeczni oraz lokalni pasjonaci historii. Łączy ich odwaga i wytrwałość w działaniu na rzecz pamięci – również w miejscach, w których historia Żydów przez dekady pozostawała zapomniana.
„Laureaci i laureatki Nagrody POLIN przypominają nam, jak wiele zależy od pojedynczego gestu, od ludzkiej wrażliwości i determinacji. To osoby, które nie godzą się na zapomnienie czyjegoś życia. Które wiedzą, że historia nie kończy się w podręczniku – ale żyje wtedy, gdy jesteśmy gotowi się w nią wsłuchać i nieść ją dalej” – mówi Zygmunt Stępiński, dyrektor Muzeum POLIN.
Uroczysty finał konkursu odbędzie się 28 października 2025 roku w Muzeum POLIN. Podczas gali zostaną ogłoszeni laureaci i laureatki oraz zaprezentowane krótkie reportaże filmowe z miejsc, w których na co dzień działają finaliści.
Nagroda POLIN 2024 za upamiętnianie osób zamordowanych w Treblince
W gronie dotychczasowych laureatów Nagrody POLIN znaleźli się:
Tomasz Pietrasiewicz, twórca i dyrektor Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, który od 1998 roku realizuje projekty edukacyjno-artystyczne poświęcone dziedzictwu lubelskich Żydów. Był on pierwszą osobą nagrodzoną w konkursie.
Kolejny laur trafił do Jacka Koszczana, założyciela i prezesa Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej – Sztetl Dukla. Wyróżnienie w 2016 roku otrzymali: Robert Augustyniak, inicjator działań związanych z przywracaniem pamięci o społeczności żydowskiej Grodziska Mazowieckiego oraz Mirosław Skrzypczyk, nauczyciel i animator kultury pracujący na rzecz dziedzictwa żydowskiego w Lelowie i w Szczekocinach. Nagrodą Specjalną został uhonorowany Jan Jagielski z Żydowskiego Instytutu Historycznego za całokształt działalności.
Laureatką trzeciej edycji konkursu została Joanna Podolska, działająca na rzecz zachowania pamięci o historii łódzkiej społeczności żydowskiej, dyrektorka Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Wyróżnienia otrzymali: Dariusz Paczkowski z Żywca i Ireneusz Socha z Dębicy. Nagrodę Specjalną otrzymało Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu” w Polsce.
Laureatem Nagrody POLIN 2018 został Tomasz Wiśniewski, założyciel Społecznego Muzeum Żydów Białegostoku i regionu oraz autor kanału w serwisie YouTube, na którym można znaleźć ponad 2000 filmów prezentujących żydowską historię Podlasia. Wyróżnienia otrzymali: Magdalena Lewkowicz i Dariusz Popiela. Nagrodę Specjalną odebrali Bogdan Białek i Adam Bartosz.
Laureatką Nagrody POLIN 2019 została Natalia Bartczak, która jest społeczną opiekunką cmentarza żydowskiego w Wińsku (woj. dolnośląskie). Kapituła przyznała również dwa wyróżnienia – Adamowi Musiałowi i Katarzynie Winiarskiej. Nagrodę Specjalną otrzymała instytucja pozarządowa – Centrum Żydowskie w Oświęcimiu.
W 2020 roku Nagrodę POLIN otrzymał Paweł Kulig, który opiekuje się Nowym Cmentarzem Żydowskim w Łodzi i jest prezesem Stowarzyszenia Strażnicy Pamięci, działającego na rzecz ochrony żydowskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego Łodzi. Wyróżnienia otrzymali: Justyna Biernat z Tomaszowa Mazowieckiego oraz działające w Wielkopolsce Stowarzyszenie Krotochwile.
W konkursie Nagroda POLIN 2021 główną nagrodę otrzymał Dariusz Popiela. Wyróżnienia przyznano Indze Marczyńskiej, Urszuli Rybickiej i Urszuli Antosz-Rekuckiej. Nagrodę Specjalną odebrał Zbigniew Nosowski.
Laureatką konkursu Nagroda POLIN 2022 została Katarzyna Łaziuk. Wyróżnienia przyznano Zespołowi Szkół w Krzepicach oraz Sądeckiemu Sztetlowi. Nagrodę Specjalną otrzymała Fundacja Brama Cukermana.
W 2023 roku Nagrodę POLIN otrzymał Mariusz Sokołowski, który od 2007 angażuje się w przywracanie pamięci o Żydach Wasilkowa i Białegostoku. Jest również autorem publikacji i artykułów poświęconych metodologii nauczania o wielokulturowości. Dyrektor Muzeum POLIN Zygmunt Stępiński wręczył także Nagrodę Specjalną. To honorowe wyróżnienie trafiło do Andrzeja Folwarcznego i zespołu Forum Dialogu.
W roku ubiegłym laureatami nagrody POLIN zostali Ewa Teleżyńska-Sawicka i Paweł Sawicki. Podczas uroczystej gali Nagrodę Specjalną POLIN Kultura i Media odebrał ksiądz Adam Boniecki, a Nagrodę Specjalną POLIN 2024 – Fundacja Borussia z Olsztyna.
Współorganizatorem konkursu jest Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Mecenasem konkursu i gali finałowej jest Jankilevitsch Foundation. (PAP)
Anna Bernat
abe/ dki/
