Berlin, budynek Reichstagu. Fot. PAP/EPA
Nowy przewodnik po Berlinie wydany przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akadamii Nauk dokumentuje polskie ślady w stolicy Niemiec. Można się z niego dowiedzieć, gdzie mieszkał Witold Gombrowicz i że budynek Bundestagu stoi w miejscu pałacu Raczyńskich.
"Praca nie jest jeszcze zakończona, to dopiero semiprzewodnik, półfinał, który ma być bodźcem do kontynuowania pracy" - powiedział podczas prezentacji książki dyrektor CBH w Berlinie Robert Traba.
Jak zaznaczył, w stolicy Niemiec brak jest materialnych obiektów wyłącznie polskich. I dlatego celem było zwrócenie uwagi na to, iż wiele znanych niemieckich budynków ma także polską przeszłość. "Nie chcemy zawłaszczać ich, chcemy uzmysłowić mieszkańcom Berlina polskie akcenty tych obiektów, skłonić ich do refleksji" - mówił historyk, dodając, że polskie ślady są najczęściej niewidoczne i nieznane.
Podczas dyskusji w polskiej księgarni w Berlinie Buchbund w środę wieczorem uczestnicy krytykowali niewystarczającą wiedzę i brak zainteresowania "niemieckich berlińczyków" Polską.
W jednym z rozdziałów autorzy wskazują na polskie akcenty znanych berlińskich budowli. W miejscu, gdzie obecnie znajduje się niemiecki parlament, Bundestag, znajdował się dawniej pałac rodziny Raczyńskich. Mieszkał w nim od 1844 roku hrabia Anastazy Raczyński, który w 1826 roku przeniósł się z włączonego do Prus Poznania do Berlina. W pałacu znajdowała się galeria malarstwa europejskiego i niemieckiego, a także pracownie studentów malarstwa. Po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku władze wybrały działkę Raczyńskich na miejsce przyszłego parlamentu Cesarstwa. Właściciel odmawiał konsekwentnie sprzedaży i dopiero po jego śmierci w 1874 roku jego syn sprzedał działkę wraz z pałacem za 1,1 mln marek. 20 lat później w tym miejscu powstał - stojący do dziś - budynek Reichstagu - czytamy w przewodniku.
Autorzy publikacji opisują dzieje polskich architektów, muzyków, malarzy, pisarzy, aktorów i reżyserów, których w minionych dwóch stuleciach los rzucił do Berlina. Z bogato ilustrowanego przewodnika możemy dowiedzieć się, gdzie spędzał większość czasu przedstawiciel krakowskiej bohemy Stanisław Przybyszewski, który w 1889 roku przyjechał do stolicy Niemiec. Możemy prześledzić też berlińskie lata Józefa Ignacego Kraszewskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Witolda Gombrowicza. Nie brak też informacji o polskich organizacjach i stowarzyszeniach, polskich sklepach oraz grobach wybitnych Polaków na berlińskich cmentarzach.
W Berlinie mieszka obecnie według oficjalnych danych berlińskiego rządu ponad 51 tys. Polaków. Drugie tyle to obywatele Niemiec o polskich korzeniach - powiedziała PAP senator (minister) ds. pracy, integracji i kobiet Dilek Kolat. Polacy są tym samym po Turkach drugą co do wielkości mniejszością w Berlinie.
Przewodnik powstał podczas seminarium naukowego prowadzonego przez Trabę w Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Jest częścią większego projektu, którego najważniejszym elementem była wystawa "My, berlińczycy" w 2009 roku.
Z Berlina Jacek Lepiarz (PAP)
lep/ ap/ jbr/
