Możliwość poznania historii i działania liczącej ponad 160 lat górnośląskiej kolei wąskotorowej będzie jedną z atrakcji Industriady – święta Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. Główna część jej tegorocznej edycji będzie odbywała się w 25 miastach regionu 9 czerwca.
Industriada to koordynowana przez samorząd woj. śląskiego coroczna impreza, promująca industrialne dziedzictwo regionu. Wypełniona jest koncertami, wystawami, zawodami, grami, konkursami czy prezentacjami.
W tym roku 517 wydarzeń Industriady przygotowywanych jest w 44 obiektach w 29 miastach województwa. Ich motywem przewodnim będzie mniej znane, kobiece oblicze przemysłu. Hasło „Industria jest kobietą” ma być punktem wyjścia do przypominania o kobietach, które kształtowały przemysłowe historie regionu i wpływały na wydarzenia m.in. w dzisiejszych industrialnych zabytkach.
Już w poprzednich edycjach święta przedstawiciele Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych (SGKW), które jest operatorem popularnej wśród mieszkańców Górnego Śląska, leżącej na szlaku zabytków kolejki wąskotorowej z Bytomia przez Tarnowskie Góry do Miasteczka Śląskiego, udostępniali swoje zaplecze w bytomskiej dzielnicy Karb i organizowali industrialne atrakcje oraz specjalne przejazdy.
Jak podało na trzy tygodnie przed tegoroczną Industriadą Stowarzyszenie, w tym roku jedną z jej atrakcji – obok m.in. zwiedzania stacji w Karbiu czy przejażdżek drezynami – będzie możliwość zejścia do kanału rewizyjnego i obejrzenia najpopularniejszej lokomotywy wąskotorowej w Polsce Lxd2 od spodu. Zwiedzający – zaopatrzeni w kaski i odzież ochronną – będą mogli wysłuchać opowieści o tajnikach budowy i eksploatacji tej maszyny.
Wydarzeniami związanymi z rolą kobiet na kolei będą m.in. wystawa „Piękno na kolei” współczesnych i historycznych zdjęć ukazujących m.in. piękno lokomotyw oraz kobiet w służbie kolei, a także zapętlona projekcja filmowego reportażu „Kolej na kobiety”. Dokument ten, ukazujący dzień z życia kolejarza – kobiety, powstał dzięki współpracy wolontariuszek i wolontariuszy SGKW oraz pań, które niegdyś na tej kolei pracowały zawodowo.
Członkowie Stowarzyszenia, którzy w głównej mierze własną pracą utrzymują przejezdność liczącego ok. 21 km odcinka dawnej wielkiej sieci kolei wąskotorowych, chcą m.in. w ten sposób docenić zaangażowanie w jego zachowanie pań (i dziewczyn). W publikowanych w ciągu roku relacjach z różnych robót często akcentują oni, że kobiety, choć mniej liczne w Stowarzyszeniu niż mężczyźni, na równi z nimi pracują tak przy drobniejszych pracach, jak i przy lokomotywach czy torach.
Industriada jest również okazją do przypomnienia mieszkańcom regionu o sezonowej działalności Stowarzyszenia, które w czasie tego święta uruchamia kursy na skróconej trasie (do również biorącej w nim udział tarnogórskiej kopalni srebra). W wakacje kolejka kursuje na całym szlaku do Miasteczka Śląskiego, dwa razy dziennie w dni wolne.
Rozkładowy czas przejazdu na całej ponad 20-kilometrowej trasie to 70 minut. Wiedzie ona z przystanku przy bytomskim dworcu głównym obok monumentalnej Elektrociepłowni Szombierki, parowozowni w bytomskiej dzielnicy Karb, a dalej przez okolice rezerwatu bukowego Segiet, Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach i centrum tego miasta, by w końcu dotrzeć nad zalew w Miasteczku Śląskim oraz do końcowego przystanku przed centrum tej miejscowości.
Zanim kolejka wyruszy w regularne kursy, wcześniej, wiosną torowisko trzeba przywracać do stanu używalności. Tak jest i w tym roku: członkowie SGKW m.in. wymieniali podkłady i przytwierdzenia w pobliżu Suchej Góry, rozpoczęli wymianę toru w miejscu ubiegłorocznego wykolejenia w Tarnowskich Górach; musieli się też uporać z uszkodzeniem odcinka zbudowanego przez specjalistyczną firmę trzy lata temu w miejscu szkód górniczych między ul. Konstytucji a obwodnicą Bytomia.
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe (GKW), których jedną z pozostałości jest właśnie kolejka, od połowy XIX w. były kluczowym elementem systemu transportowego w okręgu przemysłowym. Setki kilometrów torów o rozstawie 785 mm łączyły większość kopalń, hut, fabryk i elektrowni aglomeracji, służąc lokalnemu transportowi ładunków masowych i półfabrykatów.
Pod koniec ub. wieku zarządzające GKW Polskie Koleje Państwowe utraciły wąskotorowych kontrahentów i zlikwidowały znaczną część sieci. W 2002 r. rolę głównego właściciela GKW przejął samorząd Bytomia, a operatorem ocalałej linii Bytom-Miasteczko Śl. zostało Stowarzyszenie. W ostatnich latach tabor kolejki jest sukcesywnie remontowany. Jesienią 2013 r. świętowano 160-lecie GKW. (PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ agz/
