Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach. Fot. PAP/Andrzej Grygiel
75 osób wyróżniono medalami z okazji 45. rocznicy strajków na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Uhonorowani zostali liderzy oraz uczestnicy strajków, które doprowadziły do podpisania porozumień jastrzębskiego i katowickiego, a w efekcie powstania niezależnych związków zawodowych.
Uroczystość wręczenia medali odbyła się w piątek (22 sierpnia) w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach. Dyrektor ŚCWiS Robert Ciupa podkreślił, że to miejsce, które powstało, żeby upamiętniać i propagować historię ludzi, którzy w tamtych czasach walczyli o wolność Polski.
Dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach dr Andrzej Sznajder zaznaczył, że grono osób wyróżnionych medalami „nie jest gronem przypadkowym”. Wskazał, że strajki, które rozpoczęły się w sierpniu 1980 r., były „masowym i spontanicznym zrywem przeciwko władzy komunistycznej w Polsce”, bez którego nie byłoby Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.
– Nie byłoby masowego zrywu, nie byłoby strajków, nie byłoby tym bardziej związku zawodowego, gdyby nie znalazło się wtedy kilku, dosłownie bywało dwóch albo trzech w tych środowiskach pracy (…), ludzi autentycznie wolnych, przede wszystkim ludzi wolnych od strachu – powiedział Sznajder.
Przywołał słowa ks. Franciszka Blachnickiego: – Wolność nie jest prostym skutkiem wyzwolenia, jest dokładnie na odwrót. Wolność społeczeństw zaczyna się od kilku ludzi wolnych – wskazał Sznajder.
Medale z okazji 45. rocznicy strajków na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim to inicjatywa stowarzyszenia Porozumienie Katowickie 1980 we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego, oddziałem IPN w Katowicach oraz ŚCWiS.
Prezes stowarzyszenia Jan Cegielski podkreślił, że odznaczeni medalami stanowią „żywy pomnik historii, z którego doświadczenia powinny czerpać kolejne pokolenia młodych ludzi”. Wskazał, że medale to forma uhonorowania ich wkładu w strajki sprzed 45 lat oraz pracy na rzecz utrwalania historii o nich.
Strajki na Górnym Śląsku rozpoczęły się 21 sierpnia 1980 r. w Fabryce Zmechanizowanych Obudów Ściennych „Fazos” w Tarnowskich Górach. Załoga – solidaryzująca się ze strajkującymi robotnikami z Wybrzeża oraz ich postulatami – była niezadowolona z trudnej sytuacji gospodarczej, płacowej oraz warunków pracy.
W Tarnowskich Górach upamiętniono 45. rocznicę strajku w Fazosie - pierwszego na Górnym Śląsku
W kolejnych dniach do strajku dołączyły załogi m.in. Huty „Katowice” i Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy”.
Strajki na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim doprowadziły do podpisania porozumienia jastrzębskiego i katowickiego (dwa z czterech Porozumień Sierpniowych). Dokumenty te regulowały nie tylko warunki pracy w górnictwie, ale przede wszystkim potwierdziły akceptację dla powstania niezależnych od władz związków zawodowych. Jesienią powstały struktury Śląsko-Dąbrowskiej „Solidarności”.(PAP)
pato/ miś/
