Działacz społeczny Polonii amerykańskiej Andrzej Cisek (L) z żoną Danutą (P) oraz dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak (C) podczas uroczystości przekazania do zasobu AAN historycznego archiwum społecznika. Fot. PAP/R. Guz
Archiwalny zbiór działacza polskiej emigracji w USA Andrzeja Ciska trafił w czwartek do zasobu stołecznego Archiwum Akt Nowych. Zawiera on m.in. akta założonego przez Ciska stowarzyszenia Americans for an Independent Poland, które rozpowszechniało ideę demokratycznego państwa polskiego.
Podczas konferencji prasowej towarzyszącej przekazaniu dokumentów dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak podkreślił, że zbiór Andrzeja Ciska "opisuje wydarzenia z lat 80., związane przede wszystkim z działalnością emigracji polskiej na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych". "W tej dokumentacji znajdą państwo zarówno fotografie, jak i dokumenty, które opisują udział państwa Cisków w pomocy i pracy na rzecz pomocy opozycji komunistycznej w Polsce. Goście, którzy odwiedzali państwa Cisków w II połowie lat 80. to są goście, którzy zostali albo wyrzuceni, usunięci z komunistycznej Polski albo – tak jak pod koniec lat 80. - odwiedzali zarówno dom państwa Cisków, jak i Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce" - powiedział.
Andrzej Cisek wyraził zadowolenie, że mógł przekazać swój zbiór do Archiwum Akt Nowych. "To był poważny problem dla mnie co z tym zrobić. Zdawałem sobie sprawę, że to jest część naszej historii jakby nie było. Chociaż nie uważałem siebie za działacza politycznego. Wręcz przeciwnie, unikałem jakichkolwiek wystąpień publicznych, nie zabierałem nigdy głosu. Po prostu jak ta mrówka siedziałem i pracowałem" - powiedział.
Dodał, że kolekcja Andrzeja Ciska dołącza do "do szeregu innych zbiorów, które trafiły do Archiwum Akt Nowych przez kilkadziesiąt lat pracy już w wolnej Polsce, z Nowego Jorku, Waszyngtonu i wschodniego wybrzeża". "W ostatnich latach przywieźliśmy materiały zarówno samych ważnych działaczy emigracyjnych i politycznych, jak i organizacji tam działających. Tutaj mogę państwu wspomnieć np. spuściznę Stefana Korbońskiego, Andrzeja Pomiana, które przyjechały do nas z Waszyngtonu czy archiwa organizacji pomocowych Polakom na Wschodzie czy same akta Koła Armii Krajowej w Nowym Jorku, Koła Armii Krajowej w Waszyngtonie czy Koła Nowa Anglia skupiającego kilka stanów wschodniego wybrzeża" - przypomniał dyrektor archiwum.
Dokumenty polskich władz emigracyjnych z USA trafiły do Archiwum Akt Nowych
Olczak zwrócił uwagę, że "spuścizna Andrzeja Ciska wpisuje się w działalność Archiwum Akt Nowych na polu polonijnym, emigracyjnym, układania klocków naszej dokumentacji opisującej dzieje emigracji". "Ta spuścizna będzie dostępna po dokładnym jej opracowaniu. Aczkolwiek większą część pracy wykonał już sam twórca spuścizny, bardzo dokładnie opisując zarówno materiał aktowy, jak i fotograficzny, więc nasza praca będzie polegała na uzupełnieniu tego, co zrobił już pan Andrzej Cisek. Cieszy nas, że szereg tych zbiorów jest kompletnie nieznanych u nas w Polsce. Zarówno materiały aktowe, jak i fotograficzne, pierwszy raz zobaczyliśmy kilka miesięcy temu. Ważne też jest to, że sam twórca spuścizny te materiały wykorzystuje w publikacjach, które się ukazywały i ukazują" - zapowiedział.
Andrzej Cisek wyraził zadowolenie, że mógł przekazać swój zbiór do Archiwum Akt Nowych. "To był poważny problem dla mnie co z tym zrobić. Zdawałem sobie sprawę, że to jest część naszej historii jakby nie było. Chociaż nie uważałem siebie za działacza politycznego. Wręcz przeciwnie, unikałem jakichkolwiek wystąpień publicznych, nie zabierałem nigdy głosu. Po prostu jak ta mrówka siedziałem i pracowałem" - powiedział.
Dzień wcześniej, w środę, AAN poinformowało w przesłanym PAP komunikacie, że zbiór Andrzeja Ciska "stanowią w dużej części akta założonego przez niego stowarzyszenia Americans for an Independent Poland (AFIP)", którego celem "było rozpowszechnianie idei niepodległego, suwerennego i demokratycznego państwa polskiego wśród społeczeństwa amerykańskiego". "Działania stowarzyszenia opierały się na akcjach pisania listów do kongresmenów, senatorów i prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz artykułów do dużych gazet amerykańskich i ośrodków opiniotwórczych. Miały one na celu wywieranie politycznego nacisku na władze amerykańskie, by podejmowały w przyszłości decyzje korzystne dla spraw Polski i opozycji niepodległościowej" - czytamy.
W tej dokumentacji znajdą państwo zarówno fotografie, jak i dokumenty, które opisują udział państwa Cisków w pomocy i pracy na rzecz pomocy opozycji komunistycznej w Polsce. Goście, którzy odwiedzali państwa Cisków w II połowie lat 80. to są goście, którzy zostali albo wyrzuceni, usunięci z komunistycznej Polski albo – tak jak pod koniec lat 80. - odwiedzali zarówno dom państwa Cisków, jak i Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce" - podkreślił dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak.
Andrzej Cisek urodził się 26 września 1938 r. Będąc dzieckiem, wraz z rodziną został przez Sowietów zesłany. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim i Politechnice Warszawskiej oraz New York Polytechnic Institute. Był magistrem inżynierem elektroniki medycznej, a także pracownikiem PAN i branżowych firm zagranicznych.
W 1972 r. z przyczyn politycznych Cisek opuścił Polskę. Jest działaczem Polonii amerykańskiej, a także publicystą, animatorem życia społecznego i orędownikiem polskich interesów. Przez wiele lat był również członkiem władz Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce.
Jest autorem m.in. takich książek biograficznych jak "Nieludzka ziemia w oczach dziecka", "Na Wolnej Ziemi Waszyngtona" oraz szkiców historycznych o Wielkiej Rewolucji Francuskiej pt. "Kłamstwo Bastylii". (PAP)
autorka: Daria Porycka
dap/ dki/
