Brama dawnego obozu w Świętochłowicach-Zgodzie. PAP/Andrzej Grygiel
Brama dawnego obozu w Świętochłowicach-Zgodzie została wpisana do rejestru zabytków woj. śląskiego. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków ostatecznie zakończył postępowanie w tej sprawie.
Brama to ostatnie, co zostało z dawnego obozu w Świętochłowicach-Zgodzie. W czasie II wojny światowej był to podobóz koncentracyjny KL Auschwitz. Od 1945 r. podlegał Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego PRL. Przetrzymywano w nim m.in. mieszkańców Górnego Śląska uznawanych za Niemców (posiadaczy II kat. folkslisty).
"To jedyna materialna pozostałość tego i innych obozów, które często celowo były niszczone. Nie ulega wątpliwości, że brama ma gigantyczną wartość historyczną, a jej zachowanie, jako miejsca pamięci, bezsprzecznie leży w interesie społecznym" - powiedział PAP konserwator zabytków Henryk Mercik, współautor wniosku ws. wpisania obozowej bramy do rejestru zabytków. Podkreślił, że brama obozu w Świętochłowicach-Zgodzie jest jednym z symboli Tragedii Górnośląskiej.
Jako Tragedię Górnośląską określa się przede wszystkim wydarzenia z 1945 r. Wówczas na Górny Śląsk wkroczyła Armia Czerwona, dopuszczając się morderstw, rabunków oraz gwałtów, a także kradzieży wyposażenia zakładów przemysłowych. Następnie przeprowadzono akcję deportacji mieszkańców Górnego Śląska do prac przymusowych w głąb ZSRR, a polskie władze komunistyczne rozpoczęły proces osadzania ich w obozach pracy na terenie Polski.
W 2025 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało 261 tys. zł na renowację bramy w ramach konkursu "Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju".
Urząd Miasta Świętochłowice ma w planach m.in. renowację bramy, uporządkowanie terenu wokół niej oraz zmiana napisu na makiecie obozu. Ta została odsłonięta w 2022 r. Znalazł się na niej napis "Obóz dwóch totalitaryzmów – niemieckiego i komunistycznego". Wzbudziło to zastrzeżenia regionalistów oraz mniejszości niemieckiej. Wówczas zaproponowali oni napis: "Obóz dwóch totalitaryzmów – nazistowskiego i komunistycznego".
Podczas poniedziałkowej (14 kwietnia 2025 r.) sesji sejmik woj. śląskiego ma podjąć decyzję ws. przyznania lokalnemu samorządowi dodatkowych 200 tys. zł wsparcia na prace związane z uporządkowaniem terenu wokół bramy.(PAP)
pato/ dki/
