Dom w Otwocku został wzniesiony ok. 1905 r. jako część założenia tzw. Sanatorium M. Chmielewskiej. Fot. Facebook/MWKZ
Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków poinformował, że wpisał do rejestru zabytków Dom Sendlerowej w podwarszawskim Otwocku - na początku XX w. budynek tzw. Sanatorium M. Chmielewskiej, F. Wiśniewskiego, S. Krzyżanowskiego, a potem Dom Wychowawczy dla Sierot.
Konserwator Marcin Dawidowicz napisał w mediach społecznościowych, że wyjątkowość sanatorium przy ul. Kopernika w Otwocku wynika ze skali: gabarytów budynku oraz koncepcji usytuowania obiektu na terenie rozległego założenia parkowego. Dodał, że dokonane w późniejszym okresie podziały parcelacyjne, zabudowa wraz z częściową wycinką drzew sprawiły, że pierwotna koncepcja przestrzenna zespołu nie jest w pełni widoczna.
"Natomiast zachowany budynek sanatoryjny pomimo dokonanych w nim przekształceń pozostaje nośnikiem wartości historycznych, łącząc się z dziejami miejscowości oraz najważniejszymi postaciami z jej przeszłości aktywnymi w I połowie XX w. Jednocześnie pozostaje on wartościowym przykładem podwarszawskiej drewnianej architektury uzdrowiskowej" - przekazał konserwator.
Budynek przy ul. Kopernika 8 (także Kościuszki 7; 21B) został wzniesiony ok. 1905 r. Stanowił część założenia tzw. Sanatorium M. Chmielewskiej, które sąsiadowało z innymi zakładami leczniczymi w mieście, m.in. Sanatorium dr. Geislera. Reklamował się słonecznymi i ciepłymi pokojami, całoroczną opieką lekarską i umiarkowaną ceną. W połowie 1906 r. właścicielem sanatorium został Franciszek Wiśniewski. Obiekt miał m.in. kanalizację, elektryczność i telefon.
Po 1911 r. sanatorium zakupili Maria z Krzyżanowskich i Jan Karbowscy, którzy przekazali je doktorowi Stanisławowi Krzyżanowskiemu. Ten w 1910 r. wraz z żoną i córką Ireną przeprowadził się do Otwocka. Krzyżanowski specjalizował się w leczeniu chorób płucnych. W 1917 r. jako jeden z nielicznych zdecydował się na leczenie pacjentów zarażonych durem plamistym (tyfusem) - na skutek zakażenia zmarł po krótkiej chorobie w tym samym roku. Janina Krzyżanowska wraz z córką Ireną Sendlerową mieszkały w Otwocku do 1920 r.
W 1920 r. sanatorium zlikwidowano, teren zakupiony został od małżeństwa Karbowskich przez magistrat m.st. Warszawy z przeznaczeniem na Dom Wychowawczy dla Sierot im. ks. Baudouina. Po II wojnie światowej budynek przeznaczony został na funkcje mieszkalne. Najprawdopodobniej wówczas zlikwidowano taras od strony północnej, dobudowano zewnętrzne schody przy zachodnim skrzydle, rozbudowano skrajne wschodnie skrzydło o parterowe aneksy, a teren podzielono na mniejsze działki.
Obecnie obiekt jest własnością województwa mazowieckiego, mieszkają w nim lokatorzy komunalni.
"Dom przy ul. Kopernika 8 dokumentuje stopniowe procesy urbanizacyjne Otwocka. W I połowie XX w. stał się on miejscem licznych inwestycji budowlanych, których efektem były domy letniskowe, pensjonaty i sanatoria" - zaznaczył konserwator. (PAP)
mas/ miś/
