Warszawa, 22.07.1984. Uroczyste obchody 40-lecia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Nz. widowisko pt. „Nasz Kraj, Ojczyzna – Polska” na Stadionie Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego. PAP/Wojciech Kryński
Święto narodowe 22 lipca było dla władz PRL okazją do manifestacji „polityki sukcesu”. Od lat 40. do końca 80. oddawano tego dnia do użytku mosty, szkoły, szpitale, fabryki oraz inne obiekty infrastruktury społecznej i przemysłowej. Towarzyszyły temu huczne festyny albo defilady wojskowe.
21 lipca 1944 r. w Moskwie powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który był pierwszym powojennym ucieleśnieniem nowej formy cywilnej władzy w naszym kraju. Tak powstał rząd polskich komunistów, kontrolowany przez ZSRS. Na czele PKWN stanął Edward Osóbka-Morawski, wiceprzewodniczącymi zostali Wanda Wasilewska i Andrzej Witos, resort obrony objął Michał Rola-Żymierski, a resort bezpieczeństwa publicznego Stanisław Radkiewicz. 22 lipca 1944 r. radio moskiewskie wraz z komunikatem o powstaniu PKWN ogłosiło „Manifest PKWN do narodu polskiego”. Ten dzień, na kolejne ponad 40 lat, stał się w Polsce największym świętem narodowym.
Święto 22 lipca było dla władz PRL okazją do manifestacji „polityki sukcesu”. Od lat 40. do końca 80. tego dnia oddawano do użytku mosty, szkoły, szpitale, fabryki oraz inne obiekty infrastruktury społecznej i przemysłowej. Towarzyszyły temu huczne festyny i defilady wojskowe.
Historia jednej fotografii z Bazy Zdjęć PAP: Stadion Dziesięciolecia, najsłynniejszy obiekt sportowy w PRL
Każdego roku 22 lipca musiano otworzyć jakąś spektakularną budowlę lub świętować jakieś wyjątkowej wagi wydarzenie – w 1946 r. Bolesław Bierut otworzył odbudowany Most Poniatowskiego w Warszawie, trzy lata później otwarto Trasę W-Z. Rocznica PKWN musiała kojarzyć się z największymi przyjemnościami, dlatego w 1951 r. ta data stała się nazwą dawnej fabryki słodyczy Wedla. W lipcu 1952 r. uchwalono nową konstytucję i przyjęto nową nazwę państwa – Polska Rzeczpospolita Ludowa, zniesiono urząd prezydenta, który zastąpiono Radą Państwa. W 1954 r. w Hucie im. Lenina w Krakowie odbył się pierwszy spust surówki z wielkiego pieca nr 1. Rok później oddano do użytku w Warszawie Pałac Kultury i Nauki oraz Stadion Dziesięciolecia, na którego miejscu stoi dziś Stadion Narodowy.
22 lipca 1966 r. zorganizowano na placu Defilad ogromną defiladę wojskową (w stylu radzieckim). W oficjalnej propagandzie była to defilada „Tysiąclecia państwa polskiego” – w specyficzny sposób dla daty 22 lipca zawłaszczono wielosetletnią historię Polski.
W 1973 r. w Bielsku-Białej oficjalnie uruchomiono linię produkcyjną samochodów Polski Fiat 126p. Nowa ekipa rządząca dawała szerokim rzeszom Polaków podstawę do realnych marzeń o własnym aucie. Rok później w lipcowe święto otwarto w Warszawie Trasę Łazienkowską. Uroczystość otwarcia tej arterii można obejrzeć w jednym z odcinków serialu „Czterdziestolatek”. 22 lipca 1983 r. został zniesiony stan wojenny.
Historia jednej fotografii z Bazy Zdjęć PAP: „Balladyna” na hondach w Teatrze Narodowym
22 lipca w sercu każdego Polaka miało zapisać się jakimś miłym wydarzeniem, takie było założenie propagandy, dlatego ustawowo był to dzień wolny od pracy, a oprócz imprez centralnych w Warszawie we wszystkich małych i dużych miastach musiało odbyć się jakieś wydarzenie społeczne.
Na prezentowanej fotografii, wykonanej 22 lipca 1984 r. przez Wojciecha Kryńskiego, widać uroczyste obchody 40-lecia PRL odbywające się na Stadionie Dziesięciolecia. Tego typu imprezy były zawsze bezpłatne, a ich program artystyczny bardzo bogaty tematycznie.
Po zmianach politycznych i społecznych, zainicjowanych w 1989 r., zaprzestano świętowania 22 lipca, uznając PKWN za początek powojennego zniewalania społeczeństwa i podległości kraju naszemu wschodniemu sąsiadowi, którym wówczas był Związek Radziecki. W 1990 r. ustawą Sejmu święto 22 lipca zostało zniesione, a przywrócono jednocześnie Święto Narodowe Trzeciego Maja.
Archiwum fotograficzne Polskiej Agencji Prasowej liczy kilkadziesiąt milionów zdjęć i wciąż wzbogaca się o nowe kolekcje. Jego zasoby sięgają lat 20. XX wieku. Stanowi ważną część dziedzictwa narodowego. Zatrzymane w kadrach obrazy rejestrują każdy aspekt życia społecznego, politycznego, gospodarczego, kulturalnego i religijnego na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Profesjonalna digitalizacja zasobów fotograficznych PAP umożliwia szeroki do nich dostęp przez stronę PAP (https://fotobaza.pap.pl/). Nad prawidłową identyfikacją oraz szczegółowym opisem zdjęć pracuje zespół specjalistów, przeglądając materiały źródłowe w czytelniach i archiwach. Klienci są na bieżąco informowani o nowych zdjęciach w Bazie Fotograficznej PAP.
Zainteresowała cię ta historia? Zapisz się na newsletter PAP Fotobox (https://rejestracja.pap.com.pl/fotobox) i co miesiąc odkrywaj m.in. archiwalne kadry dotyczące postaci, miejsc i wydarzeń.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ dki/ lm/
