Prof. Marcin Wodziński, fot. Uniwersytet Wrocławski
Prof. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego jest jednym z czterech tegorocznych laureatów Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Ceremonia wręczenia tych nagród, potocznie nazywanych Polskim Noblem, ma się odbyć w środę w Zamku Królewskim w Warszawie.
Prof. dr hab. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał nagrodę w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za nowatorskie studia nad chasydyzmem, wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych.
Historycy zajmujący się chasydyzmem tradycyjnie traktowali go jako wyłącznie ruch religijny. Prof. Wodziński przeformułował badania chasydyzmu, skupiając się na kwestiach płci, codzienności życia chasydzkiego, aktywności gospodarczej, politycznej czy kulturalnej oraz innych czynnikach, które były we wcześniejszych badaniach zaniedbywane.
Prof. Marcin Wodziński od wielu lat związany jest z Uniwersytetem Wrocławskim, ale był też (w latach 2000-2014) konsultantem historycznym wystawy głównej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i przez dwa lata głównym historykiem tej placówki.
Podczas uroczystej ceremonii, która w środę odbędzie się w Zamku Królewskim w Warszawie, Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej Czterej odebrać mają także trzej inni uczeni: dr hab. Sebastian Glatt, prof. Janusz Lewińskioraz prof. Krzysztof Sacha.
Nazwiska tegorocznych laureatów Nagród FNP ogłoszono w październiku.
Nagroda jest przyznawana w czterech kategoriach za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju. W tegorocznej, 33. edycji, wartość każdej z nagród wynosi 250 tys. zł.
W obszarze nauk o życiu i o Ziemi nagrodę otrzymał dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doceniono go za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka.
Wiadomo, że mutacje tego białkowego kompleksu występujące u ludzi są powiązane z różnymi chorobami neurorozwojowymi i neurodegeneracyjnymi (jak np. ataksja), a także z nowotworami (np. rakiem piersi). To czyni kompleks Elongator bardzo interesującym celem dla nowatorskich leków.
Prof. dr hab. inż. Janusz Lewiński z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej i Instytutu Chemii Fizycznej PAN otrzymał nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne.
Nowa, mechanochemiczna metoda syntezy perowskitów otwiera drogę do szerszego ich wykorzystania praktycznego, a także stanowi dogodną platformę do implementacji przemysłowej produkcji perowskitowych ogniw fotowoltaicznych oraz potencjalnego zastąpienia powszechnie dzisiaj stosowanych krzemowych urządzeń fotowoltaicznych.
Prof. dr hab. Krzysztof Sacha z Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Kapituła konkursu doceniła uczonego za sformułowanie teorii kryształów czasowych.
Obecnie grupa badawcza profesora Sachy rozwija czasotronikę, czyli pionierskie badania nad praktycznym wykorzystaniem kryształów czasowych. Być może będzie można z nich wytworzyć różnego typu elementy i urządzenia. Jednym z potencjalnych zastosowań kryształów czasowych może być komputer kwantowy.
Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy już 121 osób. Wyróżnienie to jest nagrodą indywidualną, przyznawaną przez radę fundacji w drodze konkursu. Rada FNP pełni rolę kapituły konkursu i dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów, głównie z zagranicy - oceniających dorobek kandydatów. (PAP)
ekr/ zan/ jkrz
