Katowicki IPN wydał atlas z mapami i planami z czasów postań śląskich, plebiscytu i podziału Górnego Śląska, oraz książkę z wybranymi przemówieniami Wojciecha Korfantego. Publikacje powstały z okazji setnej rocznicy objęcia części Górnego Śląska przez Polskę.
„Atlas jest pierwszą próbą przedstawienia materiału kartograficznego do dziejów powstań śląskich, plebiscytu, podziału regionu górnośląskiego (lata 1919–1922). Zamieszczono tu zarówno plany ważniejszych miast Górnego Śląska, jak również przykłady propagandowego wykorzystania kartografii, ponadto mapy z wynikami plebiscytowymi oraz plany i inne materiały kartograficzne o proweniencji wojskowej, głównie wytworzone przez formacje powstańcze” - czytamy na stronie katowickiego IPN.
Na atlas składa się zeszyt, zawierający wstęp, katalog map i planów oraz reprodukcje ok. 80 obiektów kartograficznych. Drugą część stanowi teka, zawierająca luźne reprodukcje ok. 30 map i planów w dużym formacie (A1 i A0). Prezentowane w atlasie mapy i plany pochodzą m.in. z Archiwum Państwowego w Katowicach wraz z gliwickim oddziałem tego archiwum oraz z Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie, Archiwum Państwowego w Opolu, Biblioteki Śląskiej w Katowicach, Biblioteki Narodowej, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu.
Senat podjął uchwałę w 100. rocznicę objęcia części Górnego Śląska przez Polskę
Autorami wyboru źródeł kartograficznych, wstępu i opracowania są: Grzegorz Bębnik, Michał Mączka, Sebastian Rosenbaum i Mirosław Węcki. Publikacja, która ukazała się w ramach oddziałowego projektu badawczego IPN „Powstania śląskie 1919–1921” adresowana jest zarówno do badaczy, nauczycieli, jak i do szerszego kręgu odbiorców niezajmujących się zawodowo historią – wskazuje IPN.
Drugie wydawnictwo, które powstało w ramach tego samego projektu zatytułowano: „Wojciech Korfanty, +Górny Śląsk to wielka rzecz+”. Książka zawiera wystąpienia Korfantego na forum Sejmu Śląskiego I kadencji (1922-1929), w wyborze i opracowaniu Sebastiana Rosenbauma i Mirosława Węckiego. Publikacja zawiera 41 przemówień Korfantego.
„Jest to edycja krytyczna wyboru jego mów z tego parlamentu. Jak dotąd nie były one publikowane, tymczasem stanowią ważny przyczynek do rekonstrukcji poglądów polityka w okresie międzywojennym. Tom ukazuje się w stulecie otwarcia pierwszych obrad Sejmu Śląskiego” - podaje IPN.
Rok 1922 przyniósł zakończenie kilkuletnich zmagań polsko-niemieckich o przynależność Górnego Śląska. Stosowna decyzja Rady Ligii Narodów o podziale regionu zapadła w październiku 1921 r., jednak jej realizacja trwała kilka miesięcy. Elementem przygotowań były polsko-niemieckie negocjacje związane z zawarciem, narzuconej przez aliantów, Konwencji Górnośląskiej (zwanej też Konwencją Genewską), która miała m.in. zabezpieczać prawa mniejszości narodowych oraz regulować kwestie wymiany gospodarczej na podzielonym obszarze. Ten obszerny akt został podpisany 15 maja 1922 r. w Genewie. Konwencja miała obowiązywać przez 15 lat, a więc do 1937 r.
Prof. A. Chwalba: droga Ślązaków do Polski była skomplikowana i długa
Jednocześnie rządząca na górnośląskim obszarze plebiscytowym Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa przygotowywała się do przekazania władzy na tym terenie administracji polskiej i niemieckiej. Ostateczne regulacje w tej kwestii wydano 15 czerwca – proces przejmowania części Górnego Śląska przyznanych Polsce i Niemcom miał trwać etapami przez najbliższych kilka tygodni.
19 czerwca podpisano w Katowicach protokół przekazania polskiej administracji powiatu katowickiego. W tym samym dniu odbyła się ostatnia parada i wymarsz wojsk francuskich. 20 czerwca 1922 r. do Katowic uroczyście wkroczyły oddziały Wojska Polskiego dowodzone przez gen. Stanisława Szeptyckiego. Centralne uroczystości odbyły się na katowickim rynku, gdzie żołnierzy witał m.in. Wojciech Korfanty. W następnych dniach oddziały Szeptyckiego wkraczały do kolejnych miast i powiatów - proces ten zakończył się 4 lipca w Rybniku.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/
