Przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej, regionalnych i lokalnych władz, rodziny ofiar, kombatanci, wojskowi, policjanci i uczniowie klas mundurowych wzięli w czwartek w Katowicach udział w uroczystościach 80. rocznicy ujawnienia zbrodni katyńskiej.
Obchody rozpoczęły się mszą świętą w kościele garnizonowym pw. św. Kazimierza Królewicza. Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.” Grzegorz Grześkowiak na koniec mszy przekazał parafii garnizonowej siedem guzików policjantów – ofiar zbrodni katyńskiej i fragment drutu kolczastego z obozu w Ostaszkowie. Guziki zostały wydobyte w 1991 r. w czasie pierwszej ekshumacji zamordowanych Polaków w Miednoje.
„To niemi świadkowie zbrodni katyńskiej. Dla historyka będzie to artefakt, dla prawnika dowód rzeczowy, a dla rodzin ofiar to relikwie po ich ojcach, dziadkach i pradziadkach” – powiedział PAP Grześkowiak. Jak dodał, przedmioty te trafią na powstającą w parafii garnizonowej izby pamięci.
Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz ocenił w rozmowie z PAP, że wiedza na temat zbrodni katyńskiej wciąż nie jest powszechna.
Po mszy uczestnicy uroczystości przemaszerowali pod znajdujący się nieopodal kościoła garnizonowego Pomnik Ofiar Katynia. Odczytano tam apel pamięci, złożono kwiaty i zapalono znicze. Żołnierze oddali salwę honorową.
Uczestniczący w uroczystości naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz ocenił w rozmowie z PAP, że wiedza na temat zbrodni katyńskiej wciąż nie jest powszechna. „Katyń ciągle jeszcze wymaga przypominania (...) Musimy też wywoływać nazwiska osób, które zginęły w Katyniu – tak, żebyśmy nie myśleli o tym jako o jednym z wydarzeń. To była największa zbrodnia popełniona przez Związek Sowiecki na polskich jeńcach w czasie II wojny światowej” – podkreślił i przypomniał, że w latach PRL był to temat przemilczany.
Naczelnik dodał, że zbrodnia katyńska ma dziś nowy kontekst w świetle tego, co obecnie dzieje się na Ukrainie, w trakcie rosyjskiej agresji. „Przecież te wydarzenia, o których czytamy obecnie w mediach bardzo nam przypominają tamten okres i zapewne po zakończeniu wojny też będą tam odkrywane liczne masowe groby, już przecież są odkrywane, a ile ich jeszcze jest?” – wskazał naczelnik.
Pamięć Katynia. Batalia bez końca
Uroczystości Organizował katowicki IPN wraz z Parafią Garnizonową pw. św. Kazimierza Królewicza w Katowicach. Współorganizatorami uroczystości była Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach oraz 34 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej, które zapewniły oprawę honorową wydarzenia.
13 kwietnia 2023 roku przypada 80. rocznica ujawnienia przez Niemców informacji o znalezieniu w Katyniu koło Smoleńska masowych grobów oficerów Wojska Polskiego, więzionych po 17 września 1939 roku w ówczesnej Rosji. Zostali oni zamordowani przez funkcjonariuszy NKWD na mocy tajnej uchwały Biura Politycznego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z 5 marca 1940 roku.
Egzekucje objęły wiosną 1940 r. co najmniej 22 tysiące obywateli polskich, między innymi żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza, Policji Państwowej, Policji Województwa Śląskiego i innych służb mundurowych i cywilnych.
Jak przypomina IPN, informację o odkryciu w katyńskim kompleksie leśnym masowych grobów polskich oficerów, zamordowanych przez funkcjonariuszy NKWD podało 13 kwietnia 1943 r. berlińskie radio. 17 kwietnia 1943 roku Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie zwrócił się z prośbą do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie tej sprawy. Jednocześnie z taką samą prośbą do PCK zwrócili się Niemcy.
„Rząd polski od dłuższego czasu poszukiwał zaginionych w ZSRR jeńców polskich – w szczególności oficerów Wojska Polskiego, których planowano pozyskać do tworzącej się od sierpnia 1941 roku tzw. Armii Andersa. Domagał się wyjaśnień od Sowietów, gdzie przebywają i dlaczego nie są zwalniani. Odpowiedzi nie uzyskano. Reakcją ówczesnych władz sowieckich na ujawnienie zbrodni w Katyniu było zerwanie stosunków dyplomatycznych z Polską w nocy z 25 na 26 kwietnia 1943 roku. Sowieci oskarżali przy tym rząd polski o współpracę z III Rzeszą Niemiecką” – przypominają historycy.
Alianci zachowali w sprawie katyńskiej milczenie, w imię dalszej wspólnej walki ze Związkiem Radzieckim przeciwko III Rzeszy Niemieckiej i jej sojusznikom. Prawda o zbrodni była bardzo długo ukrywana i publicznie zakłamywana. Dopiero w 1990 roku prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przyznał, że mordu w Katyniu dokonali Rosjanie w 1940 r. i była to jedna ze zbrodni stalinizmu. Z kolei w 1992 r. prezydent Borys Jelcyn zadecydował o udostępnieniu stronie polskiej dokumentów na temat zbrodni katyńskiej. 14 listopada 2007 r. Sejm przyjął przez aklamację uchwałę, w której ustanowił 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.”(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ dki/
