Wyprodukowane w Kilecach liofilizowane pierogi polecą na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Fot. PAP/Piotr Polak
Liofilizowane pierogi będą częścią kosmicznego menu polskiej misji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) z udziałem astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. Proces produkcji trwał kilka miesięcy i wymagał dostosowania tradycyjnych przepisów do warunków panujących w przestrzeni kosmicznej.
O szczegółach przedsięwzięcia mówiono podczas poniedziałkowej (17 lutego) konferencji prasowej w Kielcach, gdzie przygotowano „kosmiczne pierogi”.
Jak podkreślił Sławosz Uznański-Wiśniewski, przygotowanie pierogów do misji kosmicznej, to złożony problem inżynierii żywności, wymagający uwzględnienia wielu restrykcyjnych norm i wyzwań technologicznych. „Produkty trafiające na orbitę są skrzętnie sprawdzane przez NASA, przez Europejską Agencję Kosmiczną, przez różnych partnerów” – wyjaśnił Uznański, który szkoli się w Europejskim Centrum Astronautów w Kolonii, a z uczestnikami spotkania łączył się zdalnie. Zgodnie z zapowiedziami resortu rozwoju na przełomie maja i czerwca wraz z trojgiem innych astronautów poleci na orbitę w ramach misji Axiom-4. Polska misja technologiczno-naukowa nosi nazwę IGNIS.
"Kiedy dowiedziałem się, że mam możliwość zabrania czegoś polskiego w kosmos, pierogi były naturalnym wyborem. To potrawa, którą wszyscy na świecie kojarzą z Polską i której smak potrafi przywołać wspomnienia z domu" – zaznaczył astronauta.
Podstawowym problemem był proces liofilizacji ciasta. Liofilizacja jest kluczową metodą konserwacji żywności dla misji kosmicznych. Polega na zamrożeniu produktu, a następnie usunięciu wody w procesie sublimacji, zachodzącym w warunkach obniżonego ciśnienia. Dzięki temu masa produktu znacznie się zmniejsza, co jest istotne ze względu na koszty transportu na orbitę. Jednocześnie liofilizacja pozwala zachować wartości odżywcze i smakowe żywności.
W przypadku pierogów tradycyjna receptura ciasta stanowiła barierę dla odparowania lodu z farszu, co prowadziło do "wybuchania" pierogów. Konieczne było opracowanie cieńszej struktury, umożliwiającej sublimację lodu przy zachowaniu elastyczności zapobiegającej rozerwaniu.
Dla ułatwienia sublimacji zastosowano nakłuwanie pierogów. Drobne nakłucia umożliwiają odparowanie lodu z farszu, bez naruszania struktury ciasta. „To właśnie dzięki tym nakłuciom pierogi mogą być rozpoznane jako te, które polecą na ISS” — powiedziała Laura Godek z firmy Lyofood, która opracowała „kosmiczne pierogi”.
Z uwagi na mikrograwitację panującą na ISS sposób jedzenia pieroga trzeba było dostosować do warunków w kosmosie. „Pierogi po nawodnieniu pływają w bulionie. Astronauci wypijają bulion przez słomkę, a następnie wyjadają pierogi z opakowania” — wyjaśniła Godek. Tak opracowane danie umożliwia spożycie w warunkach niskiej grawitacji. Nad odpowiednią recepturą i technologią pracowano przez kilka miesięcy.
Pierogi to nie jedyne polskie danie, które trafi w przestrzeń kosmiczną. Wśród potraw, które polecą na ISS, znajdą się także: pomidorowa z makaronem, leczo z kaszą gryczaną i deser – kruszonka z jabłkiem. Wszystkie zostały stworzone we współpracy z Mateuszem Geslerem, który przygotował receptury zgodne z wymaganiami technologii liofilizacji.
Przygotowanie pierogów do kosmicznej misji ma zyskać upamiętnienie w przestrzeni miejskiej Kielc. Prezydentka Agata Wojda ogłosiła konkurs na projekt muralu, który ma nawiązywać do historii pierogów w kosmosie, inspirowanej słynnym muralem "Homesick" z Filadelfii, na którym astronauta prosił o wysłanie mu pierogów. Mural powstanie na ścianie głównej siedziby Poczty Polskiej w Kielcach. Zwycięzca konkursu otrzyma 10 tys. zł nagrody.
Astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej dr Sławosz Uznański-Wiśniewski podczas polskiej misji na ISS wykona kilkanaście eksperymentów technologiczno-naukowych zaproponowanych przez polskie firmy i instytucje. (PAP)
wdz/ agt/
