Licytacja obrazu Henryka Siemiradzkiego wydarzeniem na rynku sztuki

„Prawdopodobnie czeka nas jedna z najważniejszych transakcji na polskim rynku sztuki. Estymacja obrazu wynosi 5-7 mln zł” – zaznaczyła w wypowiedzi dla PAP Marta Rydzyńska reprezentująca Polswiss Art.

Obraz powstały w 1900 r. był dedykowany ostatniej z monumentalnych realizacji Henryka Siemiradzkiego – kurtynie Teatru Miejskiego we Lwowie. Budowa teatru i opery były doniosłym wydarzeniem, a kurtyna miała stanowić zwieńczenie bogatego programu całego budynku.

„Mówimy o dziele o niebagatelnym znaczeniu historycznym. I o wysokiej rangi wydarzeniu kolekcjonerskim. Bez zwątpienia jest to jedno z najważniejszych wydarzeń rynku aukcyjnego ostatnich lat” – zaznacza Marzena Karpińska z Domu Aukcyjnego Polswiss Art. Dekoracja kurtyny dla Teatru Miejskiego we Lwowie to ostatnie monumentalne dzieło Henryka Siemiradzkiego. Artysta otrzymał propozycję wykonania malowidła w 1898 roku. Został wybrany do tego przedsięwzięcia przez specjalny Komitet Budowy Teatru. Nie była to jego pierwsza realizacja tego typu, gdyż wcześniej, w 1894 roku, namalował on kurtynę Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Kurtyna miała być najważniejszą, centralną dekoracją, podkreślającą myśl artystyczną całego budynku i wystroju jego wnętrza. Jej wykonanie przez tak uznanego artystę jak Henryk Siemiradzki przysparzało projektowi budynku dodatkowego splendoru. Artysta zdecydował się przedstawić na kurtynie alegoryczną genezę teatru - sytuację umiejscowił w siedzibie boga Apollina - na tytułowym Parnasie, a w centrum kompozycji, jako źródło wszelkiej siły twórczej, przedstawił Natchnienie, materializując je pod postacią greckiej kapłanki Pytii. Natchnieniu towarzyszą Wyobraźnia i Rozum. Po lewej stronie z dymów i oparów powstaje i unosi się uskrzydlona Wyobraźnia, po prawej Minerwa oznaczająca rozum i rozwagę przypomina, że w sztuce obie te potęgi muszą się równoważyć.

Wielopostaciową kompozycję artysta zaaranżował w konwencji popularnego w tamtym okresie „żywego obrazu”, by w oczywisty sposób połączyć ideę teatru z malarstwem. Dzieło naśladowało scenę, a postaci - aktorów. Rozbudowując kompozycję, Siemiradzki przedstawił odwieczny podział sztuk na komediowe oraz dramatyczne. Po lewej Teatr reprezentuje pięć kobiet z instrumentami. Opera z harfą, obok niej Poezja z lirą i uskrzydlona Syrena (Muzyka). Poniżej siedzi Opera komiczna, trzymając lirę z maską komiczną, a nieopodal z amorkami bawi się Taniec. Po prawej stronie widzimy odzianą w czerń Tragedię patrzącą na Teatr Życia - tłum ludzki goniący za marami ziemskiego szczęścia: Fortuną, Sławą i Miłością - głównymi przyczynami tragikomedii świata – jak opisywał artysta. Obok postać alegoryczna Historii wskazuje na ten szalony wyścig, w prawej zaś ręce trzyma księgę z wypisanym pytaniem: „Tak było, tak jest, czy tak będzie zawsze?”. Szczegółowy opis znaczenia wszystkich alegorii Henryk Siemiradzki ujął w liście do prof. Zygmunta Gorgolewskiego w 1900 roku.

„Parnas”, obraz olejny, niezbędny w takiej realizacji, powstał w finalnej fazie prac nad kurtyną. Jest to praca olejna na płótnie dublowanym o wymiarach 91 na 147 cm. Niemal 125 lat znajdowała się w kolekcji spadkobierców pierwszego właściciela, słynnego łódzkiego przemysłowca Edwarda Herbsta.

„Siemiradzki przedstawił na nim nie tylko alegoryczną genezę teatru, ale też jedną najpiękniejszych alegorii Natchnienia w sztuce” – zaznaczono w materiałach zapowiadających aukcję.

Do tej pory najdroższym obrazem Henryka Siemiradzkiego sprzedanym na aukcji był „Taniec wśród mieczy” - w 2011 roku w nowojorskim Sotheby’s wylicytowano go za 5 mln zł, łącznie z opłatami aukcyjnymi. Na rynku polskim najwyższą transakcją była do tej pory warunkowa sprzedaż obrazu „Fryne na święcie Posejdona w Eleusis”, który w 2015 roku osiągnął w toku licytację cenę 3 mln zł, łącznie z opłatami.

Licytacja obrazu Henryka Siemiradzkiego odbędzie się 11 marca 2025 r. w Domu Aukcyjnym Polswiss Art. (PAP)

abe/ miś/