Grób Mariana Cynarskiego. Fot. uml.lodz.pl
Łódź przeznaczy fundusze na odnowienie nagrobka swojego prezydenta z lat 1923-1927 Mariana Cynarskiego. Miasto od 12 lat dokłada się do listopadowej kwesty na rzecz ratowania zabytków Starego Cmentarza, finansując co roku remont i konserwację wybranego pomnika na tej nekropolii.
O tej tradycji przypomniała w piątek, podczas konferencji prasowej na Starym Cmentarzu, prezydent Łodzi Hanna Zdanowska. W tym roku odbędzie się 31. kwesta organizowana przez Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi; od 2013 roku miasto do pieniędzy ze zbiórki dokłada środki z własnego budżetu z przeznaczeniem na renowację wybranego pomnika.
– Stary Cmentarz to szczególne miejsce związane z dziejami Łodzi. To tu pochowani są ci, którzy tworzyli jej historię i przyczynili się do jej rozwoju. Jednym z nich był międzywojenny prezydent miasta – Marian Cynarski, który rządził Łodzią w latach 1923-1927. (..) Odnawiając jego nagrobek, chcemy przypomnieć o jego dorobku, a jednocześnie dołożyć kolejną cegiełkę do corocznej kwesty; to nasza powinność wobec dawnych łodzian – podkreśliła prezydent Zdanowska.
Marian Cynarski urodził się w 1880 roku w Warszawie, gdzie wychował się i studiował prawo na tamtejszym Cesarskim Uniwersytecie. Pracował w sądach w Żyrardowie, Sandomierzu, Opocznie i Radomiu, a jego związki z Łodzią rozpoczęły się w lipcu 1919 roku, kiedy Józef Piłsudski mianował go na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego. Cztery lata później został wybrany na prezydenta Łodzi.
Za rządów Mariana Cynarskiego otwarto w Łodzi m.in. Miejski Kinematograf Oświatowy przy Wodnym Rynku i Miejską Galerię Sztuki w parku Sienkiewicza. Rozpoczęto wtedy także budowę Parku Ludowego na Zdrowiu, a miasto przejęło szpital przy ul. Drewnowskiej 75 oraz Dom Starców i Kalek przy ul. Narutowicza, natomiast pogotowie ratunkowe wyposażono w samochodowe karetki. Inicjatywą Cynarskiego było też ustanowienie Nagrody Literackiej Miasta Łodzi.
Dramatyczne były okoliczności śmierci Mariana Cynarskiego, który zginął 14 kwietnia 1927 roku, ugodzony nożem przez bezrobotnego brukarza Adama Walaszczyka. Do zdarzenia doszło na schodach kamienicy przy ul. Andrzeja 4. Motywem zbrodni była zemsta – zabójca był wcześniej skazany – lub rabunek.
Nagrobek dawnego prezydenta Łodzi znajduje się w rzymskokatolickiej części cmentarza przy ul. Ogrodowej. Ma on formę obelisku w kształcie stalli z szarego piaskowca. W tympanonie pomnika znajduje się płaskorzeźba łodzi z krzyżem łacińskim, nawiązująca do herbu Łodzi.
Jak wyjaśniła konserwator zabytków Anna Połomka z firmy Lapis, po raz pierwszy pomnik Cynarskiego został odnowiony 25 lat temu.
– To dość niewdzięczny z konserwatorskiego punktu widzenia kamień, czyli piaskowiec Brenna. Rzadko jest stosowany, bo wykazuje tendencję do rozwarstwiania się i pęcznienia. I właśnie to stało się z tym pomnikiem. Część tych ubytków da się zachować i pozostaną one w obiekcie, a część zostanie uzupełniona. Prace konserwatorskie na pewno przywrócą jego urodę – dodała.
Prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi Cezary Pawlak podkreślił, że ubiegłoroczna kwesta była rekordowa. Udało się zebrać ponad 140 tys. złotych, co pozwoli na sfinansowanie prac konserwatorskich przy siedmiu nagrobkach.
Do tej pory z miejskiej puli odnowione zostały m.in. nagrobek małżeństwa Piotrowiczów, nagrobek dra Artura Starzyńskiego, husarskie skrzydła na nagrobku kpt. Stefana Pogonowskiego i pomniki: Józefa Wolczyńskiego, Franciszka Pruskiego oraz Stanisława Wolskiego i Mieczysława Machnika, Benedykta Grzymały-Pęczkowskiego, Stefana Rogowicza i Bolesława Grzybowskiego. W ubiegłym roku odnowiono nagrobek pierwszego w historii czarnoskórego aktora szekspirowskiego Iry Aldridge’a.
W 2023 roku, z okazji 600. rocznicy nadania praw miejskich Łodzi, miasto wespół z Towarzystwem oraz Kurią Archidiecezji Łódzkiej postawiło „Pomnik Pamięci Łodzian”. (PAP)
agm/dki/
