Wystawa stała „Polacy w KL Auschwitz. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w czasie II wojny światowej” na terenie Muzeum Auschwitz w Oświęcimiu. Fot. PAP/Art Service
Pierwsza z trzech części nowej wystawy głównej w Muzeum Auschwitz zostanie w piątek udostępniona odwiedzającym – podał w czwartek zastępca rzecznika placówki Paweł Sawicki. Poświęcona jest losom więźniów. Zobaczyć na niej można m.in. 153 oryginalne obiekty.
- W świecie, w którym panuje moda na wystawy narracyjno-historyczne, my bardzo świadomie uczyniliśmy ogromny krok do tyłu i przedstawiliśmy ekspozycję zdecydowanie bardziej fenomenologiczną, czyli nie taką, która definiuje i opowiada, ale taką, która pokazuje – powiedział dyrektor muzeum Piotr Cywiński.
W katalogu wystawy wskazano, że „jest to świadomy wybór, inspirowany podejściem Ocalałych, którzy dekadę po wojnie tworzyli poprzednią ekspozycję”. „Kierowali się oni założeniem, że w takim miejscu historia powinna przemawiać obrazem i dowodami, a nie jedynie słowami. Dlatego (…) narratorem jest przewodnik, który w odpowiednich momentach wyjaśnia prezentowane zagadnienia” – napisano.
Sawicki podał, że osią ekspozycji „Auschwitz – doświadczenia więźniów obozu” są trzy tematy: rejestracja, obozowa codzienność oraz doświadczenie około 400 tys. zarejestrowanych w obozie więźniów. Ilustrują je oryginalne przedmioty, cytaty z Ocalałych oraz prace artystyczne.
- W pierwszej części odwiedzający poznają różne grupy więźniów rejestrowanych w obozie, a także kolejne etapy brutalnej i poniżającej przemiany w więźnia: od początkowego szoku, poprzez upokarzającą nagość podczas kąpieli, ścinanie włosów, pozbawienie wszelkiej prywatnej własności, otrzymanie obozowego pasiaka, oraz rejestrację, której symbolami są karty personalne, obozowe fotografie oraz wytatuowany numer – wyjaśnił Paweł Sawicki.
Druga część opowiada o obozowej codzienności: od porannego gongu, poprzez mycie, posiłki, apele, godziny niewolniczej pracy, aż po noc w obozowym baraku.
Ostatnia część poświęcona jest doświadczeniom więźniów. Tematami są tu: zmęczenie, głód, zimno, cielesność, strach, zobojętnienie, beznadzieja oraz śmierć.
Szef działu badań w muzeum Piotr Setkiewicz, który wraz z Cywińskim, stworzył scenariusz wystawy, zwrócił uwagę, że odwiedzający, zanim wejdą do udostępnianego fragmentu ekspozycji głównej, przejdą przez bramę „Arbeit macht frei”. „Po wyjściu z niej (wystawy – PAP) przez długi czas będą znajdowali się w poobozowej przestrzeni – zarówno w Auschwitz I, jak i w Birkenau. Tworząc ekspozycję, musieliśmy pamiętać, że stanowi ona jedynie wprowadzenie, które przygotowuje odwiedzającego do konfrontacji z autentycznym miejscem, gdzie wydarzyło się tak ogromne zło” – wyjaśnił Piotr Setkiewicz.
Zdaniem autora projektu koncepcyjnego Bartłomieja Pochopnia, ekspozycja kładzie istotny nacisk na uniwersalność oraz trwałość przekazu. „Czyni to, uwypuklając rangę autentyzmu miejsca i eksponatów, między innymi poprzez minimalizowanie architektonicznych środków wyrazu” – dodał.
Paweł Sawicki poinformował, że w przestrzeni dwóch bloków zobaczyć można między innymi 153 oryginalne obiekty. Wśród nich są więźniarskie drewniaki i pasiaki, miski i łyżka, waga do chleba, golarka oraz krzesło służące do strzyżenia więźniów, obozowy dzwon, pejcz, łopaty, chochla do zupy, kozioł do wykonywania kar, tablica pokazująca stan liczbowy więźniów w obozie, pulpit na nuty i batuta dyrygenta obozowej orkiestry, wykonana w obozie lalka, pierścionek i ryngraf.
Tematykę wystawy ilustruje 2,4 tys. fotografii więźniów, 489 dokumentów rejestracyjnych oraz 29 prac artystycznych autorstwa Ocalałych z Auschwitz: Wincentego Gawrona, Franciszka Jaźwieckiego, Jana Komskiego, Mieczysława Kościelniaka, Haliny Ołomuckiej i Władysława Siwka.
Częścią wystawy jest tak zwane Archiwum Pamięci, gdzie zobaczyć można setki kart z zapisem relacji Ocalałych, a także pierwsze wydania ich wspomnień.
Ekspozycja poświęcona więźniom powstała w poobozowych blokach 8 i 9 w byłym obozie macierzystym Auschwitz I. Docelowo ta część będzie kończyła nową ekspozycję główną.
Cała nowa wystawa ma być gotowa w 2030 roku. Etap II, czyli bloki 6 i 7, w których ekspozycje poświęcone będą Zagładzie, ma zostać zakończony w 2027 roku. Etap III – bloki 4 i 5 z wystawą opisującą obóz jako instytucję – w 2030 roku.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku by więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
W 1947 roku na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. Były obóz w 1979 roku został wpisany jako jedyny tego typu obiekt, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W tym roku miejsce pamięci odwiedzi około 2 mln osób. (PAP)
szf/ dki/
