Muzeum POLIN podało program obchodów 80. rocznicy powstania w getcie

„Nie bądź obojętny” to hasło całorocznego programu obchodów 80.rocznicy powstania w getcie warszawskim. Program obejmujący przeszło sto wydarzeń, m.in. wystawę „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim”, cykl spotkań z potomkami Ocalałych, akcję społeczno-edukacyjną „Żonkile”, międzynarodowe konferencje, warsztaty, koncerty, spektakle teatralne, festiwale filmowe a także cykle rozmów o nieobojętności w historii i współcześnie został przedstawiony w środę w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

„Każda rocznica, czy to powstania listopadowego, czy – zwłaszcza - Powstania Warszawskiego 1944 roku, służy nam po to, aby przypomnieć tych, którzy polegli, ale ważne jest też, czy przypomnienie to służy następnym pokoleniom” – mówił uczestniczący w konferencji Marian Turski, współtwórca Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, przewodniczący Rady Muzeum.

CZYTAJ TAKŻE

POLIN szuka wolontariuszy akcji Żonkile w 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim

„Ja zostałem wyzwolony przez Armię Czerwoną po moich pobytach w obozach w Auschwitz, Buchenwaldzie. Zawsze będę za to wdzięczny, ale nie mogę być teraz obojętny, gdy ta sama armia napadła na Ukrainę. Wobec tego, co spotyka Ukrainę i ludzi na Ukrainie nie można pozostać obojętnym. Stąd też hasło naszych obchodów +Nie bądź obojętny+” – powiedział Marian Turski zwracając uwagę na ujętą w programie obchodów sesję „O badaniach nad chorobą głodową w getcie warszawskim”, upamiętniającą pracę lekarzy getta i podkreślająca znaczenie ich badań nad chorobą głodową. „Lekarze w getcie, sami głodujący, sami na granicy zupełnego wyniszczenia organizmu, prowadzili badania nad przyczynami i przebiegiem choroby głodowej. Heroiczni lekarze na granicy śmierci podjęli się tej pracy, która tak jak odkrycia Kocha czy Pasteura, mogłyby służyć ludzkości”. Dopełnieniem sesji będzie skierowany do szerokiej publiczności wykład znanego argentyńskiego dziennikarza Martina Caparrosa, autora głośnego książkowego reportażu „Głód”.

Zygmunt Stępiński, dyrektor Muzeum POLIN przypomniał, że przygotowania do obchodów 80. rocznicy powstania w getcie muzeum rozpoczęło dwa lata temu. Chodziło o to, aby obchodom nadać jak najbardziej godny charakter, jak też aby skoordynować działania takich instytucji jak Muzeum POLIN, Żydowski Instytut Historyczny, Muzeum Getta Warszawskiego, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce. „I tak programy indywidualne uhonorowania wydarzeń w getcie stały się też programem wspólnym, pod jednym hasłem +Nie bądź obojętny+" - powiedział dyr. Stępiński. Efektem tych prac jest program obejmujący przeszło sto wydarzeń, a część z nich ma charakter powtarzalny, jak np. warsztaty czy oprowadzania po wystawie.

Jednym z kluczowych wydarzeń programu „Nie bądź obojętny” będzie otwarcie 18 kwietnia 2023 roku – w przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim – wystawy czasowej „Wokół nas morze ognia”. „Ta wystawa opowiada o losach cywilów w getcie, przypomina ich świadectwa. Podążamy za losami ludzi, Żydów uwięzionych w kryjówkach, piwnicach, usiłujących znaleźć schronienie, wtedy, gdy Niemcy podpalali dom po domu. Wystawa opowiada o tym, co się działo z tymi ludźmi, co przeżywali, co czuli” – mówiła podczas konferencji kuratorka wystawy Zuzanna Schnepf-Kołacz. Po raz pierwszy Muzeum POLIN opowie szerzej o nieznanej stronie powstania, odda głos cywilom, którzy ukrywali się w getcie. „Ich opór był tak samo ważny, jak ten z bronią w ręku” – zaznacza kuratorka.

Jednym z kluczowych wydarzeń programu „Nie bądź obojętny” będzie otwarcie 18 kwietnia 2023 roku – w przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim – wystawy czasowej „Wokół nas morze ognia”. „Ta wystawa opowiada o losach cywilów w getcie, przypomina ich świadectwa. Podążamy za losami ludzi, Żydów uwięzionych w kryjówkach, piwnicach, usiłujących znaleźć schronienie, wtedy, gdy Niemcy podpalali dom po domu. Wystawa opowiada o tym, co się działo z tymi ludźmi, co przeżywali, co czuli” – mówiła podczas konferencji kuratorka wystawy Zuzanna Schnepf-Kołacz.

Na wystawie będą m.in. pokazane oryginalne klisze fotograficzne Zbigniewa Leszka Grzywaczewskiego odnalezione po blisko 80 latach w rodzinnych zbiorach jego syna, Macieja Grzywaczewskiego. Klisza zawiera komplet zdjęć wykonanych w czasie powstania w getcie warszawskim przez Zbigniewa Leszka Grzywaczewskiego, który w czasie wojny służył w Warszawskiej Straży Ogniowej. Niemcy skierowali strażaków do płonącego getta – mieli pilnować, żeby pożar nie przenosił się na domy po stronie "aryjskiej". Wówczas dwudziestotrzyletni strażak wykonał zdjęcia.

„Ojciec był strażakiem, ale też uwielbiał robić zdjęcia. Kilka razy zabrał do getta aparat i z daleka fotografował ludzi" – mówił Maciej Grzywaczewski, syn autora zdjęć. „Na jednym ze zdjęć widać jak rodzina żydowska skacze z okna płonącego domu. Ojciec podpisał to zdjęcie +Nie potrafiliśmy im pomóc, bo technicznie było to niemożliwe+” – mówił Maciej Grzywaczewski. „Nie bądźmy obojętni wobec tego, co się dzieje na Ukrainie. Pomóżmy im, bo technicznie jest to możliwe” – dodał.

Prof. Jacek Leociak, autor galerii „Zagłada” w Muzeum POLIN, wskazał na ogromną wartość tych zdjęć, ponieważ pokazują ludzi w getcie i getto oczami Polaka. Wszystkie znane, publikowane i krążące po świecie zdjęcia z getta zrobione zostały przez Niemców, większość z nich miała charakter propagandowy i pokazywała odhumanizowany, odczłowieczony obraz Żydów. Klisze Grzywaczewskiego pokazują inny obraz. Leszek Grzywaczewski starał się jak najlepiej zarejestrować te sceny, zdając sobie sprawę z wagi dokumentacji wydarzeń niedostępnych dla wzroku ludzi po drugiej stronie muru getta.

Autorką koncepcji ekspozycji „Wokół nas morze ognia” jest prof. Barbara Engelking, kierująca Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN, a kuratorką Zuzanna Schnepf-Kołacz z Muzeum POLIN. Współorganizatorami wystawy są Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce i Centrum Badań nad Zagładą Żydów.

Cały program obchodów 80. Rocznicy powstania w getcie warszawski jest opublikowany na stronie: www.polin.pl/nie-badz-obojetny-program. (PAP)

autorka: Anna Bernat

abe/ aszw/